Felsefe Yazıları

Sokrates’in Uyguladığı Üçlü Filtre Testi (Felsefik Anekdot)

Sokrates’in Üçlü Filtre Testi

Günlerden bir gün Sokrates’in karşısına bir adam dikilir. Adam heyecanla Sokrates’in yanına yaklaşarak sorar; “Talebelerinizden biri hakkında ne duyduğumu biliyor musunuz?”

“Bir dakika” der Sokrates; “Önce sana üçlü bir filtre testi yapmam lâzım.” Adam şaşkınlık içinde Sokrates’in suratına bakakalır. Sokrates devam eder; “Talebem hakkında konuşmadan önce, söyleyeceklerin hakkında bir dakika düşün istersen” diyerek, filtre testine başlar.

“İlk filtre ‘doğru’luk filtresi. Bana söyleyeceğin şeyin kesinlikle doğru olduğuna emin misin?”

“Hayır” diye cevab verir adam.

Sokrates kafasını sallayarak; “Anladım, yâni haberin doğru olup olmadığından emin değilsin. O hâlde şimdi ikinci filtreye geçelim bakalım. Bu filtre ‘iyi’lik filtresi. Talebem hakkında söyleyeceğin şey iyi bir konu hakkında mı?”
Ruyalar/sokrates-uclu-filtre
Yine “Hayır” diye cevab verir adam.

“Öyleyse, talebem hakkında doğru olduğunu bilmediğin, iyi de olmayan bir şeyi söylemek istiyorsun öyle mi?” diye sorar Sokrates.

Adam bir parça utanarak, omzunu silker.

Sokrates devam eder; “Hâlâ testi geçebileceğine emin misin? Çünkü üçüncü filtre de ‘fayda’ filtresi. Talebem hakkında söyleyeceğin şey, benim için faydalı bir şey mi?”

“Hayır, tam olarak sayılmaz” der adam.

“Anlaşıldı” der Sokrates; “Söyleyeceğin şey ne gerçek, ne iyi, ne de faydalı… O zaman neden söyleyeceksin ki?!..”