Edebi Şahsiyetler

Şeyyad Hamza Kimdir, Kısaca Hayatı, Kısa Bilgi

ŞEYYAD HAMZA (13.yy)

Türk, şair. Şiirleri Anadolu Türkçe’ sinin ilk ürünleri sayılır.

Yaşamı üstüne bilgi yoktur. Ancak Bursalı Lamiı Çelebi’nin Letaif inde kayıtlı iki fıkradan Nasreddin Hoca ile çağdaş olduğu, şiirlerindeki dil özelliklerine dayanılarak 13.yy’da yaşadığı, kızı Aslı Hatun’un Akşehir’deki mezar taşı yazıtına göre de bu bölgeden olduğu sanılmaktadır.

Şeyyad Hamza, 1529 beyitlik Yusuf ve Zeliha ve 79 beyitlik Dasitan-ı Sultan Mahmud mesnevileriyle Anadolu Türkçe’sinin ilk ürünlerini vermiştir. Bunlardan başka bugüne kadar heceyle yazılmış iki dörtlüğü, üç manzumesi, çeşitli gazelleri ve naatları ele geçmiştir. Dokuz beyitlik bir gazeli Doğu Türkçe’ siyle yazılmıştır.

Yusuf ve Zeliha mesnevisinde, öykünün Kuran’ daki biçimine bağlı kalmıştır. Yusuf kıssası İslamiyet’ in ilk çağlarından beri dinsel biçimiyle okunmuş, söylenmiş, hatta bir aşk serüveni olarak da işlenip manzum ve düzyazı öykü halinde yazılmıştır. Şeyyad Hamza kısa mesnevisinde, tasavvufun “ölmeden önce ölüm” ilkesine dayanarak nefsini (öz varlığım) yenebilen kişinin sultandan da üstün olabileceğini belirtmiştir. Şiirleri ise öğretici dinsel manzumelerdir. Şeyyad Hamza bunlarda Ahmed Yesevi’nin etkisi altında kalmıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Yusuf ve Zeliha, (ö.s.), Derhi Dilçin (yay.), 1946; “Dasitan-ı Sultan Mahmud-Şeyyad Hamza’nın Bilinmeyen Bir Mesnevisi”, S.Buluç (yay.), Türkiyat Mecmuası, XV, 1968.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi