Şeyhülislam Yahya Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Şeyhülislâm Yahya (İstanbul 1561-1644) 17. yüzyıl şeyhülislâm ve Divan şâiri.

Yaşamı

İstanbul’da doğdu. Babası Ankaralı Bayramızâde Şeyhülislâm Zekeriyyâ Efendi’dir. İlk tahsilini babasından gördü. Sonra Derviş Mehmed Efendi’nin derslerinî takip etti. Müderris oldu. Babası ile birlikte Hacc’a gitti. (1586). İstanbul medreselerinde müderrislik yaptı (1587-1595). Sıra ile Halep, Şam, Mısır, Edirne ve İstanbul kadılıklarında bulundu (1590-1604). Bir kere Anadolu (1604), üç kere Rumeli kazaskeri oldu (1604-1619). I. Mustafa devrinde 1622 yılında Şeyhülislâmlık makamına getrildi. Azlinden sonra iki defa daha (IV. Murat ve I.İbrahim devirlerinde) bu makam kendisine verildi. Ölümüne kadar bu makamda kaldı.

Başta IV. Murad olmak üzere devlet büyüklerinden yakın ilgi ve iltifat gördü. Revan ve Bağdat seferine katıldı. Sultan İbrahim zamanında ise gözden düştü. 1644 yılında İstanbul’da vefat etti.

Edebi Kişiliği

Baki’den sonra gazelde en büyük üstâd olarak tanındı. Gazellerinde temiz bir dil, ince bir hayal sistemi ve derin bir lirizm vardır. Günlük zevkleri, duyguları, aşkları, samimi bir eda ile işlemiştir. Sanatlara düşkün değildir. Aşıkane, kalenderane, rindâne ve bazan şûh bir edası vardır.

Çağdaşı pek çok şair de Şeyhülislâm Yahya için medhiye kaleme almışlardır.

Eserleri

Şeyhülislam Yahyâ Efendi’nin başlıca edebi eseri Divan’ıdir. Bu Divan içinde Sultan II. Osman, Sultan IV. Murad ve Hace Efendi için yazılanlardan başka hiç kaside yoktur. Divan’in başında bulunan bir Na’t ve içinde bir sâkiname ve bir tahmîs bulunmaktadır. Bunlar dışında Divan tamamen gazeller ile doludur.