Şeyhi Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Şeyhî, asıl adı Yusuf veya Sinan (Kütahya 1371? -1431?) Şeyhî mahlasıyla tanınan 14. yüzyıl sonu ve 15. yüzyıl başı Türk şâiri.

Germiyanoğulları Beyliği’ndeki Kütahya’da doğup büyümüştür. Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmiyor. I. Bayezid Sultan Çelebi Mehmed ve II. Murad devirlerinde yaşadı. Mevlid müellifi Süleyman Çelebi ile çağdaştır, öğrenimini  doğduğu şehir olan Kütahya’da yaptı. Ahmedi ve devrinin diğer âlimlerinden ders gördü. İran’da tıp, tasavvuf ve hikmet dersleri. İran dönüşünde Hacı Bayram Veli’den el ve tasavvuf neşvesi aldı. Germiyan Beyi II. Yakub’un hekimi ve sohbet arkadaşı oldu. Germiyan’ın Osmanlılara hediye edilmesinden sonra I. Mehmed’in (Çelebi Sultan Mehmed) bir hastalığını iyileştirdi ve Tokuzlu Köyünü tımar olarak kazandı. Bu vesileyle Osmanlı’nın ilk reisü’l-etıbbâsı (hekimbaşı) sayılır. 1421 yılından sonra II. Murad’ın sarayında bulundu.

Edebi Kişiliği

Divan şiirin ilk başarılı şâiri olarak kabul edilir. Divan şiirimizin kaide ve özellikleri onun şiirinde belirli hale geldi. Bu sebeple zaman zaman pişterîn-i şuarâ-yı Rûm veya şeyhü’ş-şuarâ olarak da tanınmıştır. Eserlerinde geniş tasavvuf kültüründen gelen pek çok hususiyet vardır. Tasavvufun Klasik Türk şiirine Şeyhî ile girdiği görüşü yaygındır. Kendisinden sonra gelen şairler hep onu örnek aldılar. Fuzuli, Baki, Nabi, hatta Nedim’e kadar uzanan bir tesir çizgisi vardır.

Şeyhî, kendinden önceki veya çağdaşı birçok şairden farklı olarak, karışık ve âhenkli vezinleri tercih etmiştir.

Eserleri

1. Divan,

2. Harnâme, 3. Hüsrev ü Şirin 6.944 beyitlik bu eser İran’lı şâir Genceli Nizamî’nin aynı isimdeki eserini örnek alarak, geniş şekilde, yeniden yazdığı mesnevisidir. Şairin yarım bıraktığı eseri, yeğeni (Cemâlî) tamamlamıştır. Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan ve Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş Şeyhî üzerine çeşitli araştırmalar yapmışlardır.