Edebi Şahsiyetler

Şeyhi Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

ŞEYHÎ ( ?-1431)

Osmanlı Divan şairi ve hekim. 15.yy’da Divan şiirinin dil, sanat, zevk bakımından gelişmesinde büyük katkısı olmuştur.

Kütahya’da doğdu, aynı kentte öldü. Doğum tarihi bilinmediği gibi ölüm tarihi de kesin değildir. Asıl adı Yusuf Sinaneddin’dir. Öğrenimine doğduğu yerde başladı. Şair Ahmedî ve başka bilginlerden ders aldı. Bilgisini artırmak için İran’a gitti. Tasavvuf, hikmet (felsefe), tıp öğrenimi gördü. İran’dan dönüşü sırasında Ankara’da Hacı Bayram Veli’yi ziyaret edip, ona mürid oldu. Bu nedenle de şiirlerinde Şeyhî mahlasını kullandı. Kütahya’da bir aktar (eczane) açarak hekimliğe başladı. Germiyan Beyi II.Yakub Bey’in özel hekimliğinde bulundu. Ankara’ya giderek 1415 Karaman seferinde hastalanan I.Mehmed’i (Çelebi) iyileştirdi. Edirne’de II.Murad’m sarayında, onun adına yazmaya başladığı Husrev ü Şirin mesnevisini bitiremeden öldü.

Şeyhî’nin Divan’ından başka, tıpla ilgili Kenzü’l-Menafî adlı manzum bir yapıtı ile rakipleriyle alay etmek için yazdığı, ancak toplumsal eşitsizliği de ortaya koyan ve hiciv edebiyatının tanınmış örneklerinden biri olan 226 beyitlik Flarnâme adlı bir mesnevisi vardır. Yeğeni Cemalî, onun yarım kalmış 6944 beyitlik Husrev ü Şirin mesnevisinin sonuna asıl konuyla ilgili olmayan bir ek yazmıştır. Konusu aşk öyküsü olan mesnevide Şeyhî, ayrıca padişaha adaletli, cömert, yiğit olması gerektiğini de öğütler.

Şeyhî, yapıtlarında 15.yy Türkçe’sinin başarılı örneklerini vermiştir. Divan şiirinin kişilik kazanmasında büyük katkısı vardır. Kendinden sonra gelen Necatî, Ahmed Paşa, Fuzulî gibi ünlü şairleri etkilemiştir.

• YAPITLAR (başlıca): Şeyhî Divanı, (ö.s.), TDK (yay.), 1952; Hüsrev ü Şirin, (ö.s.), F.K.Timurtaş (yay.), 1963; Harnâme, (ö.s.), F.K.Timurtaş (yay.), 1971.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi