Şeyh, Pir Ömer Halveti Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ÖMER HALVET ( ? -1397)

İranlı mutasavvıf. Halveti tarikatının kurucusudur.

Ebu Abdullah Seraceddin b. Şeyh Ekmelüddin Ehci Ehcan’da doğdu, Herat’ta öldü. Yaşamıyla ilgili ayrıntılı bilgi yoktur. İlk bilgileri, Harezm’de amcası Şeyh Ahi Mehmed b. Nur’dan edindi. Amcası, toplumdan uzak, içine kapalı bir yaşam sürüp, kendini ibadet işlerine verdiğinden, tek başına yaşayan anlamında “Halveti” diye anılırdı. Ömer de onun yolunu izleyerek toplumdan uzak kalmayı yeğledi. Bilgisini artırmak amacıyla Tebriz, Mısır ve Hicaz yörelerini dolaştı, sonra Herat’a gitti, sultan Üveys’le yakınlık kurdu, sarayda saygıyla karşılandı. Etkisinin çoğaldığını görünce, Herat’ta Halvetilik adıyla ünlenen tarikatı kurdu.

Ömer Halvet, Şeriat ilkelerine bağlı, Kuran ve Hadis’i İslam dininin temeli sayan, ancak dinle tasavvufun uzlaştırılması gereğine inanan bir inanç geliştirmeye çalıştı. Ona göre Şeriat’ın bütün kurallarına uymak gerekir. Çünkü dinin özü ibadet ve anıştır (zikr). Anış, ibadeti güçlendirir, anlam bakımından daha etkili ve çekici kılar. Anış, toplumdan uzakta, içe kapalı bir yaşam biçimiyle gerçekleştirilir, Tanrı’nın Kuran’dz geçen adları ya dille açıklanır ya da gönülden geçirilir. Anışsız ibadet yetersiz olduğu gibi ibadetsiz anış da, inanç bakımından, doyurucu değildir. Ömer Halvet’in inancına göre gerçek varlık Tanrı’dır, onun dışında kalan ne varsa, gene onun özgür istenciyle yaratılmıştır. Tanrı önsüz-sonsuzdur, evren ise yoktan var edilmiştir, gene yok olacaktır, geçicidir. Tin ölümsüzdür, gövdeye sonradan girmiştir. Ölüm tinin gövdeden ayrılmasıdır. Tin gövdeden ayrılınca tanrısal evrene döner. Yargı günü (kıyamet) gerçektir, her insan yaşarken yaptığının karşılığını görecektir.

Ömer Halvet’in, kurduğu tarikat dolayısıyla, etkisi çok geniş bir alana yayılmış, İran, Suriye, Irak, Mısır ve Anadolu’da pek çok tekke açılmıştır. Halve-tilik’in kırkın üstünde kolu vardır ve her biri ayrı bir tarikat niteliğindedir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi