Seydi Ali Reis «Galatalı» kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Seydi Ali Reis «Galatalı» kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Meşhur Osmanlı denizcisi, edebiyatçı ve riyaziyecilerinden olup aslen Sinob’ludur. Galata Tersanesi Kethüdası Hüseyin Reis’in oğludur. Dededen babaya soyca gemici idi. Barbaros Hayreddin Paşa ve sair bahriye kumandanları ile müteaddit seferlerde bulunmuştur. Denizciliğin her durumunu görmüş geçirmiş, o zamana göre denizcilikte yed-i tula sahibi olmuştu. Şiirlerinde «Katibi» mahlasını kullanırdı. Piri Reis’in yerine Kaptan-ı Derya (Deniz Kuvvetleri Komutanı) tayin olunarak Umman ve Hind Okyanusunda dolaştıktan sonra İstanbul’a avdetle 970 (1563) tarihinde Diyarbakır Defterdarı iken vefat etmiştir. Baş tarafı as­tronomi ilminin kaidelerinden, aşağı tarafı Hind Okyanusu ile kısımlarından olan Kızıldeniz, Aden Körfezi, Fars Denizi ve Umman Denizinin durumunu hikaye eden (Muhit) adlı eseri Baron Hammer tarafından Almancaya terceme olunarak Viyana’da neşr edildiği gibi (Mir’atü’l- Memalik) adında dört senelik maceralı hayatını hikaye eden seyahatnamesi de ikdam Matbaası tarafından basılmıştır. Bunlardan başka riyaziyeden (Usturlab), (Rub’u Mecib), (Amelü Darbi bi’l-Cib), (Mukantarat), (Dairetü’l-Mu’del), (Zatü’l-Kursi) imali hakkında beş makale, 120 bab üzerine Türkçe (Mir’atü’l-Kaimat) isminde astronomiden mu’teber bir te’Iif eseri vardır ki bir nüshası Ayasofya Kütübhanesinde vardır. Alim-i Fazıl Ali Kuşçu’nun astronomiden (Fethiyye)’sini de (Hülasatü’l-Hey’et) ismi ile genişleterek terceme etmiştir ki bir nüshası Beşir Ağa Kütübhanesinde mevcuttur. Şiirleri de hoş olup şu beyitler bizzat tabiatının mahsulüdür.

Nola mücrim isek yarın şefaat-hahımız vardır.

Dayansın zühdüne zahid, bizim Allahımız vardır.

Diğer bir beyti :

Geh safa buldu gönül ayinesi gahi keder

Böyledir hal-i cihan böyle gelir böyle gider.

(Mir’atu’l-Memalik) beş makale, yirmi bab üzerine mürettebdir. (Hulasatü’l-Hey’atı fi Tercemeti Mulahhasu’l-Hey’eti) isminde bir eseri daha vardır ki bir nüshası ‘Kütübhane-i Hidivi’dedir.

Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Bey, Meral Yayınevi, 3. Cilt.