Sergey Mihailoviç Solovyev Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

SOLOVYEV, Sergey Mihayloviç (1820-1879)

Rus, tarihçi. Sağlam verilere dayalı ve ayrıntılı tarih çalışmalarıyla Rusya’ da merkeziyetçi devlet yapısının kuruluş sürecine ışık tutmuştur.

17 Mayıs 1820’de Moskova’da doğdu, 16 Ekim 1879’da aynı kentte öldü. Bir rahibin oğluydu. Moskova Üniversitesi’nde öğrenim gördüğü sırada T.N. Granovski’nin ve Hegel’in felsefi görüşlerinden etkilendi. 1842’de üniversiteyi bitirdikten sonra yurt dışına çıktı. Bir yandan özel öğretmenlik yaparken öte yandan Paris, Berlin ve Heidelberg üniversitelerinde Ranke, Guizot, Michelet gibi tanınmış bilim adamlarının derslerini izledi. 1844’te Rusya’ya döndükten sonra 1845’te Moskova Üniversitesi’nde Rus tarihi dersleri vermeye başladı. Aynı yıl yüksek lisans, 1847’de de doktora derecesini elde ederek bu üniversitede tarih profesörü oldu. 1864-1870 arasında Moskova Üniversitesi Tarih ve Filoloji Fakültesi’nin dekanlığını, 1871-1877 arasında bu üniversitenin rektörlüğünü yaptı. 1872’de St.Petersburg Bilimler Aka-demisi’ne üye seçildi. Yaşamının son yıllarında Moskova Tarih ve Eski Rus Yapıtları Derneği başkanlığı ve silahhane müdürlüğü görevlerinde bulundu.

Gençlik yıllarında Slavcılık akımına ilgi duymasına karşın sonradan Batıcılar’ın saflarına katılan Solovyev, liberal bir bakış açısıyla serflik düzenine ve I. Nikolay’ın baskı rejimine karşı eleştirici bir tutum takındı. Ancak gelişen köylü hareketlerini desteklemekten kaçındı. I.Nikolay’ın ölümünden sonra tahtın varisi Nikolay Aleksandroviç’in özel tarih öğretmeni oldu. 1866’da geleceğin çarı III. Aleksandr’a ders vermekle görevlendirildi .Bu arada 1850’den başlayarak bilimin yaşamın sorunlarına yanıt vermesi gerektiği ilkesinden hareketle çok sayıda inceleme, deneme ve makale yazdı. 1863’te Polonya, 1877’de Osmanlı-Rus Savaşı üzerine birer kitap yayımladı. Tarih kuramına ilişkin sorunlar üzerinde de durarak bu alanda ve 17.yy Rus tarihçileri üzerine yapıtlar verdi.

Solovyev’e asıl ününü sağlayan 1851-1879 arasında 29 cilt olarak yayımlanan Istoriya Rossiy s drev-neypk vremen (“İlk Çağlardan Günümüze Rusya Tarihi”) adlı kitabıdır. Rus tarihinin 1775’e değin geçen dönemindeki olaylan ele aldığı bu kitabında, o zamana değin resmi tarihçi olarak kabul edilen N.M.Karamzin’in Istoriya gesudartsva rossiyskago (“Rus İmparatorluğu’nun Tarihi”) adlı kitabındaki fetihlerin anlatımına dayalı öznel yaklaşımını aşmayı başardı. Toplumu “doğal ve zorunlu olarak” gelişen bir organizma olarak gören Solovyev, kitapta Rus tarihini Norman ve Moğol dönemlerine ayırmayı reddederek, asıl vurguyu fetihlere değil, kolonileştir-me, yeni kentlerin doğması, otoritenin özelliklerindeki değişmeler gibi iç gelişim süreçleri üstüne yaptı. Ayrıca devletin merkezileşmesi süreci ile Moğol egemenliğine karşı mücadele arasında doğrudan bir bağ kuran ilk Rus tarihçisi oldu.

Rusya’nın temelde Batı Avrupa’dakine benzer bir gelişme çizgisi izlediğini savunmakla birlikte ülkenin Avrupa ile Asya arasındaki coğrafi konumunun getirdiği bazı özgünlüklerine de dikkat çekti. Rus Çarı I.Petro’nun reformlarını “eskiden yeniye” doğru bir dönüşümün başlangıcı olarak değerlendiren Solovyev, bu çerçevede Doğu Avrupa’daki geriliği ortadan kaldırmak açısından Batılılaşma hareketinin gerekli ve yararlı bir adım olduğunu savundu. Bu görüşlerinden dolayı Slavcılar’ın başlıca kuramcılarından Konstantin Aksakov ile devletin kökeni konusunda sert bir tartışmaya girdi. Slavcılar’m Rus yaşam biçiminin temeli olarak ilkel komünleri yüceltmelerine karşı, devletin ilkel akrabalık ilişkilerinin çözülmesinden doğduğu tezini işledi.

O zamana değin yayımlanmış yapıtların yanı sıra, Moskova ve St.Petersburg (bugün Leningrad) arşivlerinde yaptığı özel incelemelere dayanan ve Rusya’nın tarihi gelişim içinde güçlü ve canlı bir panoramasını çizen bu kitap, aradan geçen zamana karşın hâlâ önemini korumaktadır.

• YAPITLAR (başlıca): Ob otnoşeniyak Novgoroda k velikim knyazyam, 1846, (“Novgorod ile Büyük Prensler Arasındaki İlişkiler”); Istoriya otnoşeniy mezdtı russkimi knyazyami Rıtrikova domat 1847, (“Rus Prensleri ile Rurik Meclisi Arasındaki İlişkilerin Tarihi”); Istoriya Rossiy s drevneyıik vremen, 29 cilt, 1851-1879, (“İlk Çağlardan Günümüze Rusya Tarihi”); Sobranie soçineny, (ö.s.), 1901, (“Toplu Yapıtlar”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi