Seci

Cümlelerin veya bir cümle içinde birden çok kelimenin sonlarındaki ses benzerliğine denir. Nesirde kullanılan bir çeşit kafiyedir. Secili nesre müsecca adı verilir. Arap edebiyatından Türk edebiyatına geçmiştir. Seci nesre musiki vermesi bakımından önemlidir.

Divan edebiyatının esas unsurlarından sayılan seci, ifade içindeki durumuna göre çeşitli sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Eskiler,
1. Mutarref seci.

2. Mütevazîn seci, 3. Murassa seci, Recaizade Mahmud Ekrem de1. Mutlak seci,

2. Mukayyed veya rabtî seci diye bölümlere ayırmışlardır.

1- Mutlak seci: Cümle aralarında bulunur. Bir kelimeyle birbirine bağlanmaz. Örnek:

“Fakat hasmıyla çarpışmaya başlar başlamaz sevk-i rüzgâr eczâ-yı vücudunu târ u mâr ettiğinden o âteş-pâre-i celâdet yok yere kaybolup gitdi. ”

Seci “rüzgâr” ve “târ u mâr” sözleri arasındadır. “târ u mar”i takip eden “etdiğinden” sözü “rüzgâr”a bağlanmayacağı için seci mutlaktır.

2- Mukayyed veya rabtî seci: Cümlelerin sonunda yer alırlar. Aralarında bir kelime ile bağ kurulur. Örnek:

“Halefi Sultan Orhan ise evvel hamlesinde Bursa’nın bünyân-ı mukavemetini zir ü zeber ve o zamana kadar rahş-ı gazâ üzerinde bi-karar olan serîr-i hükumetin bu şer’i garra-yi makarr etmişler.”
Namık Kemal

“Zir ü zeber” ve ‘‘makarr” sözleri makarr’ın sonunda yer alan “etmişler” sözüyle birbirine bağlanmıştır. Bu mukayyeti veya rabti secidir.

Ayrıca bir de mefruk seci vardır ki, cümleleri birbirine bağlayan terkip veya kelimelerin her cümlede tekrarlanması ve ondan önce gelen kelimelerin secili olması hâlidir. Örnek:

“İmam Câ’fer-i Sâdık’dan nakilidir ki, ifrâz-ı girye beş kişiye münhasırdır. Biri âdem ki behişit firakından nâlân idi ve biri Yakûb ki Yûsuf hicretinden giryân idi ve biri Yusuf ki, Yakûb derdin perîşân idi ve biri Fâtımatü’z-Zehrâ ki, Hazreti Resûl’-ün âteş-i firakından büryan idi ve biri imam Zeynelâbidin ki kırk yıl Vak’a-i Kerbelâ’dan sonra lâ-yenkat’i sirişk-efşân idi. “
Fuzulî

Mefruk secinin tekrarlanan kelime ve terkipleri kullanılmayarak yalnız en sonda belirtmekle yetinmek anlamı bozmayacağından bu tür seciyi mukayyed secinin bir çeşidi kabul edilebilir.

Secide bir takım vasıflar aranır. Seci az ve eşit sayıdaki kelimelerinden kurulmalıdır. Eğer bu eşitlik temin edilmezse sonlarında secili kelimelerin az olmasına dikkat edilir. Secili kelimeler vezin ve revi bakımından eşit olmalıdır. Bir cümledeki anlamı seci yapmak için diğer bir cümledekini tekrarlamak kusurdur. Anlamın söze değil, sözün anlamına bağlı olması gerekir.