Sosyolojinin Konusu ve Metodu

Sebep-Sonuç İlişkisi Kurma Metodu – Jenetik Metod

Buna jenetik motod da denir. Jenetik metodun esasını, olaylara sebep aramak teşkil eder. Olayları sebep-sonuç bağı içerisinde tespit edip değerlendirebilmek için jenetik metot kullanılır.

Bilim zihniyeti, evrende her şeyin bir sebebi olduğuna, sebepsiz bir şeyin olamayacağına inanır. Sebeplilik, ardarda meydana gelen benzer olaylar arasında kurulur. Gözlem ve deneylerin bize gösterdikleri, olayların ya ardı sıra veya beraberce meydana gelmeleridir. Sebep-sonuç ilişkisini aramak için ilk şart bu ilişkilerin her zaman ve her yerde bulunması; gözlem ve deneylerle doğrulanmasıdır.  Birbiri ardına gelme şartının da yetersiz olduğu haller vardır. Meselâ, gece ile gündüz, yaz ile kış, her zaman birbiri ardı sıra göründükleri halde birbirinin sebep ve sonucu değillerdir. Mesela dün (tarihte) olan bir olay halde ve gelecekte aynen tekrar etmeyebilir. Zaman değişmiştir, mekân aynı olsa da sonuç aynı olmayabilir. Çünkü sosyal olaylar, aynen tekrarı mümkün olmayan olaylardır.

Sosyal olayların sujesi ve objesi insandır ve insan da düşünen bir varlıktır. İnsan, düşünmesi ile düşüncelerini ve davranışlarını değiştirme ve yeniden şekillendirme özelliğine sahip varlıktır. Bu nedenle sosyal olayların incelenmesinde tek sebeplilik ilkesinden ziyade, çok sebeplilik ve fonksiyonellik ilkesini benimsemek, sosyoloğu daha doğru teoriler kurmaya götürür.

Jenetik metodun esasını teşkil eden olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi bulma ve sebepleri açıklama işlemi sosyal bilimler, özellikle sosyoloji için pozitif tabiat bilimlerindeki kadar kolay bir metot değildir. Konuları en yalından karmaşığa doğru yükselen fizik, kimya ve biyolojide tek yanlı sebeplilik ilkesi yeterli olmasına karşılık, sosyal olaylar için bu ilkeyi uygulamak yeterli değildir.