Tarihi Şahsiyetler

Sean T. O’Kelly Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

O’KELLY, Sean Thomas (1882-1966)

İrlandalı devlet adamı. İrlanda ulusal hareketinde etkin olarak yer almış, 1945-1959 arasında cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

25  Ağustos 1882’de Dublin’de doğdu, 23 Kasım 1966’da aynı kentte öldü. Bir süre Dublin’deki Ulusal Kütüphane’de çalıştıktan sonra, 1905’te, gazetecilik yapan Arthur Griffith ile yayımcılık alanında ortak çalışmalarda bulundu. Milliyetçi ve cumhuriyetçi Sinn Fein (Bizler) hareketine katılarak 1908-1910 arasında bu örgütün fahri sekreterliğini, 1915-1920 arasında ise Gal Derneği’nin genel sekreterliğini yaptı. 1913’te İrlanda’nın bağımsızlığı için çalışan İrlandalı Gönüllüler adlı örgüte katıldı.

I.Dünya Savaşı’nın karşısında olan İrlandalı Gö-nüllüler’in sol kanadına ve James Connoly (1870-1916) önderliğinde hazırlanan 24-29 Nisan 1916’da Dublin’de düzenlenen Paskalya Ayaklanması’na katıldı ve bu eyleminden dolayı bir yıl süreyle tutuklanarak genel afla serbest bırakıldı. Ayaklanmanın bastırılmasının ardından İrlanda’da ulusal hareket daha da yaygınlaştı. 1918’de İngilizler’in İrlanda’da başlattıkları zorunlu askerlik uygulaması, gerçekleştirilen genel grevle başarısızlığa uğratıldı.

Bu dönemde, İrlanda ulusal hareketi, ağırlıklı olarak, Sinn Fein önderliğine girdi. 1918’de yapılan genel seçimlerde Sinn Fein Partisi’nin çoğunluğu sağlaması üzerine bağımsızlığa ilk adım olarak Dublin’de Dail Eireann (İrlanda Meclisi) kuruldu. Meclis, Ocak 1919’da cumhuriyet ilan ederek cumhurbaşkanlığına De Valera’yı getirdi ve Sinn Fein Partisi’nin öngördüğü bağımsızlık politikasını uygulamaya yöneldi. Bu gelişmeler üzerine İngiltere’nin İrlanda’da sıkıyönetim ilan edip bölgeye askeri güç göndermesiyle 2 yıl sürecek olan gerilla savaşı başlamış oldu.

1918’de oluşturulan bu ilk İrlanda meclisine seçilen O’Kelly, 1919-1921 arasında meclis başkanlığı yaptı. 1919’da Paris Barış Konferansı’nda, ardından İtalya ve ABD’de İrlanda Cumhuriyeti’ni temsil etti.

İngiliz Başbakanı Lloyd George’un çağrısı üzerine Temmuz 1921’de ateşkes ilan edilerek barış görüşmeleri başlatıldı. A.Griffith ve M.Collins başkanlığındaki İrlanda heyetinin Londra’da sürdürdüğü görüşmelerden sonra Aralık 1921’de imzalanan antlaşmayla Güney İrlanda’da bir İngiliz dominyonu olarak Özgür İrlanda Devleti kurulurken, kuzeydeki Ulster bölgesi bu devletin dışında tutuldu ve İngiltere’ye bağlı kaldı. De Valera önderliğindeki radikal kanadın mutlak bağımsızlık dışındaki tüm çözümleri reddetmesine karşın antlaşma Ocak 1922’de mecliste oy çokluğuyla onaylandı. O’Kelly, antlaşmayı reddederek, oylamada aleyhte oy kullandı. Sinn Fein Partisi, W.T.Cosgrave (1880-1965) önderliğinde antlaşma yanlıları ve De Valera önderliğinde mutlak bağımsızlıkçılar olmak üzere ikiye bölündü. O’Kelly, bu iç mücadelede De Valera’nın yanında tavır aldı. Sinn Fein hareketi içerisinde bir iç savaşa dönüşen mücadele, birkaç yıl içinde duruldu ve İrlanda 1932’ye değin istikrarlı bir dönem yaşadı.

1932  seçimleri sonucunda De Valera başkanlığında oluşturulan hükümette, O’Kelly 1939’a değin yerel yönetimler bakam ve yürütme konseyi başkanı olarak görev aldı. 1939-1945 arasında maliye ve eğitim bakanlığı yaptı. 1945 ve 1952’de üst üste iki kez seçilerek, 1959 yılına kadar cumhurbaşkanlığında bulundu. Cumhurbaşkanlığı sırasında, İrlanda’nın İngiliz İmparatorluğu içindeki dominyon konumuna son verilerek, 1949’da İrlanda Cumhuriyeti ilan edildi.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi