Edebiyat

Sarı Abdullah Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri,

Sarı Abdullah Efendi (d.1584 – İstanbul ö. 1660) 17. yüzyıl Türk mutasavvıf mesnevi, şârihi ve reisülküttabı.

Yaşamı

Babası Tunus veya Cezayirli olup, İstanbul’a yerleşmiş Seyyid Muhammed adında Mağribli biridir. Tahsili ile, akrabası sadrazam Halil Paşa meşgul oldu. Daha küçük yaştan itibaren kuvvetli bir tarikat terbiyesi almaya başladı. Çok genç yaşta Bayramiye tarikatına dahil oldu. Akrabası ve hamisi Halil Paşa’nın şeyhi Aziz Mahmud Hudayi’den feyz aldı.

Halil Paşa’nın Anadolu isyanlarını bastırmak için çıktığı sefere tezkireci olarak katıldı. Sefer sırasında reisül-küttab oldu (1627). Ancak kaderi büyük ölçüde hamisine bağlı kaldı. Halil Paşa azledilince o da işini Kaybetti . Halil Paşa’nın 1630’da ölümü üzerine uzun süre işsiz kaldı. Vaktinin büyük kısmını Kocamustafapaşa dergâhı yanındaki evinde ibadet ve taatla geçirdi. Kabri Topkapı’dan Maltepe’ye giden yol üzerindedir.

Edebi Kişiliği

Sarı Abdullah, devrinin büyük âlim ve mutasavvıflarının önde gelenlerindendir. Ayrıca Abdi mahlası ile tasavvufî mahiyette şiirler de yazdı. Ancak müretteb bir divani yoktur. Şiirleri, dağınık bir şekilde eserlerinin içinde ve çeşitli mecmualardadır. Sarı Abdullah hattat olarak da isim yapmıştır.

Eserleri

  • Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevi: Muhariririn “Mesnevi Şârihi” ünvanını almasını sağlayan bu eser, Mevlânâ’nın Mesnevi’sinin I.cildinin, 5 ciltten meydana gelen şerhidir. Eser sadece bir şerh değil, bir tasavvuf ansiklopedisi mahiyetindedir.
  • Semeratü’l-fuâd: Anlaşılması güç, bazı karışık tasavvuf konularını izah etmek gayesiyle kaleme alınmış aynı zamanda evliya menkibelerine de yer verilmiş bir eserdir.
  • Cevheretü’l-bidâye: Bağdad’ın IV. Murad tarafından fethinden ve çeşitli tasavvuf konularından bahseden bir eserdir.
  • Düsturul-inşâ: Bir kısmı kendi eseri olan münşeat mecmuasıdır.
  • Nasihatü’l-mülûk: Siyasetnâme mahiyetinde bir eserdir.
  • Mir’atü’-asfiyâ: Muhyiadin Arabî’nin menkıbelerini ihtiva eden bir eserdir.
  • Meslekul-Uşşak: Süluka dair bir kasidedir.
  • Risâle fi meratibü’l-vücûd: Arabça tasavvufi bir eserdir.