Sami Yetik Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

YETİK, Sami (1878-1945)

Türk, ressam, izlenimci anlayıştaki manzaralarıyla tanınmıştır.

İstanbul’da doğdu, aynı kentte öldü. Öğrenimini Kuleli Askeri Lisesi’nde yaptı. Resme ilgisi bu okulda ressam Osman Nuri Paşa’dan ders aldığı sıralarda başladı. 1896’da Harbiye’ye geçince Hoca Ali Rıza’ nın öğrencisi oldu. Mezun olduktan sonra 1899’da açılan sınavı kazanarak Eyüp Baytar Askeri Rüştiye-si’ne resim öğretmeni atandı. Bir yıl sonra Sanayi-i Nefise Mektebi’ne (sonra Güzel Sanatlar Akademisi, bugün Mimar Sinan Üniversitesi) girdi ve altı yıl resim öğrenimi gördü. Burayı bitirince Tevfik Paşa’ nın yardımıyla Paris’e gitti. 1910-1912 arasında Academie Julian ve Academie Pijie’ye devam ederek sanatını geliştirdi. İstanbul’a dönüşünde Kuleli Askeri Lisesi’ne atandı. Öğretmenlik görevinin yanı sıra Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Dergisi’ne sanat üstüne yazılar yazdı. Subay olarak Balkan Savaşı’na katıldı. Binbaşı rütbesindeyken emekliye ayrıldı ve kendisini tümüyle resme verdi. 1940’ta basılan Ressamlarımız adlı kitabında asker sanatçıların yaşamları ve sanatlarını inceledi. Bu kitabın ikinci cildini hazırlamaktayken öldü.

Sami Yetik, 1914’te Türkiye’ye dönen Türk İzlenimcileri’nden (Empresyonistler) iki yıl önce yurda gelmesine karşın, bu kuşağın sanatçısı olarak değerlendirilir. Sanayi-i Nefise Mektebi döneminde oldukça akademik kurallar çerçevesinde figürlü kompozisyonlar yapmıştır. Paris dönemindeyse bu sınırları aşmış ve kimi yazılarında İstanbul’da aldığı resim eğitimini eleştirmiştir. Paris dönüşü, savaş içinde bulunan ülkenin durumundan çok etkilenmiş ve kimileri büyük boyutlu savaş resimleri yapmıştır. 1917’de hükümet tarafından Şişli’de açılan savaş resimleri atölyesinde Çallı, Nazmi Ziya, Ruhi Bey, Namık İsmail, Avni Lifi), Hikmet Onat gibi sanatçılar ile birlikte çalışmıştır. Tuna Önünde, Ismailtepe Muharebesi, Keşif Kolu gibi bu dönemin önemli örnekleri 1918 Berlin Sergisi’nde sergilenmiştir. Genelde Sami Yetik’in izlenimci ve geç izlenimci (post-empresyonist) anlayışla gerçekleştirdiği resimlerinde ileri ve gerçeğe yakın bir doğa gözlemi bulunur. Karlı Manzara adlı resminde renkler konuya uygun olarak soğuk, biçimlerse gerçeğe çok yakındır. Yetik’in gerçekçi (realist) bir sanatçıdan ayrılan yanı serbest ve parçalı fırça vuruşlarıdır. Yapıtları, kendisinden önceki sanatçıların akademik tutumdaki resimleriyle karşılaştırıldığında, insan figürlerini doğada olduğu gibi ayrıntılarıyla değil de kendinde bıraktığı izlenimle tuvale yansıttığı görülür. Ayrıca figürü donuk ve poz verir durumda betimlememiş, genellikle yaşamın içinden, hareketli ve tüm doğallığıyla vermeyi yeğlemiştir. Ulusal konuları ön plana almış, Türk köylüsünü özgün giysileriyle resmetmiştir. Son döneminde figürden uzaklaşarak daha çok manzara ve natürmort üstünde çalışmıştır. Bu resimlerinde kalınca sürülmüş boya tabakası dikkati çeker.

•    YAPITLAR (başlıca): Resim: İhtiyar Portresi, 1905; İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Kurtuluş Savaşında Türk Askerleri, ykş. 1917, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Tuna Önünde, ykş. 1917; Ismailtepe Muharebesi, ykş. 1917; Keşif Kolu, ykş. 1917; Karlı Manzara, 1922, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Eski Ankara Samanpa-zarı, 1926, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Bergama’da Sabah, 1939; Zekeriya Köyünden, 1940; Kollej Sırtlarında Sabah, 1944. Kitap: Ressamlarımız, 1940.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi