Salomon August Andree kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Salomon August Andree kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1854-1897) İsveçli kâşif ve mühendis. Kuzey Kut­bu’na balonla ilk yolculuğu deneye­rek kutupların havadan keşfini baş­latmıştır. 18 Ekim 1854’te Graenna’da doğdu. 1873’te Stockholm’deki Krallık Teknoloji Enstitüsü’nde mü­hendislik öğrenimini tamamladıktan sonra bir sanayi kuruluşunda çalışmaya başladı, 1880’de bir teknik okulda yardımcı profesörlüğe getirildi.’ 1882-1883 kışını Spitzberg Takımadaları’ndaki İsveç gözlem istasyonunda geçiren Andree, Uluslararası Bilimsel Kutup Araştırmaları programı çerçevesinde yürütül­mekte olan atmosfer elektriği araştırmalarına katıldı. Ardından, İsveç Patent Bürosu’nda görev aldı. 1897 yazında, uzun süredir düşlediği balonla kutup yolcu­luğuna çıkan Andree ve iki arkadaşının donmuş cesetleri, havalandıkları tarihten 33 yıl sonra, Kuzey Kutbu bölgesindeki Kvitöya Adası’nda (Beyaz Ada) bulundu.

August Andree’nin balonculuğa ilgi duyması, ABD’de birkaç ay kaldığı 1876 yılına rastlar. Philadelphia’da, balonla uzun mesafe uçuş rekorunu kır­mış olan Amerikalı baloncu John Wise ile tanışarak bilgi alan Andree, Spitzberg’de geçirdiği kış ayların­dan sonra Kuzey Kutbu’na balonla ulaşmayı aklına koymuştu. Ancak, bu büyük isteğini gerçekleştirebil­mek için uzun bir süre beklemesi gerekti, ilk kez 1893 yılında, Fransız yapısı bir balonla dokuz uçuş dene­mesi yaptı ve 1895’te İsveç Bilimler Akademisi’nden uçuş onayını alır almaz yolculuk hazırlıklarına başla­dı. Parisli bir ustaya yaptırdığı Oernen (Kartal) adlı atlas balon, hidrojenle dolduruluyordu ve 4.814 m’lük hacmiyle o güne değin yapılmış en büyük balonlardan biriydi. Andree, 1896 yazında giriştiği ilk kutup yolculuğunu rüzgârın yetersiz olması nedeniy­le ertelemek zorunda kaldı. Sonunda 11 Temmuz 1897 günü, Nils Strindberg ve Knut Fraenkel adlı iki arkadaşıyla birlikte, Svalbard Takımadaları’ndaki Spitzberg adasından kuzeydoğuya doğru havalandı. Ancak, 19.yy’ın bu son balon yolculuğundan geriye dönen olmadı.

1930 yılında bir Norveç araştırma gemisi, 81° kuzey enlemi yakınlarındaki Kvitöya Adası’nda An­dree ve arkadaşlarının kamp yerini ve donmuş cesetle­rini buldu. Burası kutba, yola çıktıkları noktadan daha uzaktı. Kamp yerinde bulunan Andree’nin günlüğünden anlaşıldığına göre, doğaya sürüklenen balon havalanışından 65 saat sonra düşmüş, kâşifler de geriye dönmek üzere burada konaklamışlardı. Yanlarında yeterince yiyecek ve yakıt olmasına karşın neden öldükleri uzun bir süre açıklanamadı. 1952’de Danimarkalı bir doktor, yedikleri kutup ayısının erindeki trişinin neden olduğu ateşli bir hastalıktan öldüklerini öne sürdü. Amacına ulaşamamış olsa da bu deneme, kutupların havadan keşfinde bir başlangıç noktası olarak önem taşır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983