Salomon August Andree Kimdir, Hayatı, Keşiferi, Hakkında Bilgi
ANDREE, Salomon August (1854-1897)
İsveçli kâşif ve mühendis. Kuzey Kutbu’na balonla ilk yolculuğu deneyerek kutupların havadan keşfini başlatmıştır.
18 Ekim 1854’te Graenna’da doğdu. 1873’te Stockholm’deki Krallık Teknoloji Enstitüsü’nde mühendislik öğrenimini tamamladıktan sonra bir sanayi kuruluşunda çalışmaya başladı, 1880’de bir teknik okulda yardımcı profesörlüğe getirildi. 1882-1883 kışını Spitzberg Takımadaları’ndaki İsveç gözlem istasyonunda geçiren Andree, Uluslararası Bilimsel Kutup Araştırmaları programı çerçevesinde yürütülmekte olan atmosfer elektriği araştırmalarına katıldı. Ardından, İsveç Patent Bürosu’nda görev aldı. 1897 yazında, uzun süredir düşlediği balonla kutup yolculuğuna çıkan Andree ve iki arkadaşının donmuş cesetleri, havalandıkları tarihten 33 yıl sonra, Kuzey Kutbu bölgesindeki Kvitöya Adası’nda (Beyaz Ada) bulundu.
August Andree’nin balonculuğa ilgi duyması, ABD’de birkaç ay kaldığı 1876 yılına rastlar. Phila-delphia’da, balonla uzun mesafe uçuş rekorunu kırmış olan Amerikalı baloncu John Wise ile tanışarak bilgi alan Andree, Spitzberg’de geçirdiği kış aylarından sonra Kuzey Kutbu’na balonla ulaşmayı akima koymuştu. Ancak, bu büyük isteğini gerçekleştirebilmek için uzun bir süre beklemesi gerekti. İlk kez 1893 yılında, Fransız yapısı bir balonla dokuz uçuş denemesi yaptı ve 1895’te İsveç Bilimler Akademisi’nden uçuş onayını alır almaz yolculuk hazırlıklarına başladı. Parisli bir ustaya yaptırdığı Oernen (Kartal) adlı atlas balon, hidrojenle dolduruluyordu ve 4.814 m3’lük hacmiyle o güne değin yapılmış en büyük balonlardan biriydi. Andree, 1896 yazında giriştiği ilk kutup yolculuğunu rüzgârın yetersiz olması nedeniyle ertelemek zorunda kaldı. Sonunda 11 Temmuz 1897 günü, Nils Strindberg ve Knut Fraenkel adlı iki arkadaşıyla birlikte, Svalbard Takımadalarındaki Spitzberg adasından kuzeydoğuya doğru havalandı. Ancak, 19.yy’ın bu son balon yolculuğundan geriye dönen olmadı.
1930 yılında bir Norveç araştırma gemisi, 81° kuzey enlemi yakınlarındaki Kvitöya Adası’nda Andree ve arkadaşlarının kamp yerini ve donmuş cesetlerini buldu. Burası kutba, yola çıktıkları noktadan daha uzaktı. Kamp yerinde bulunan Andree’nin günlüğünden anlaşıldığına göre, doğuya sürüklenen balon havalanışından 65 saat sonra düşmüş, kâşifler de geriye dönmek üzere burada konaklamışlardı. Yanlarında yeterince yiyecek ve yakıt olmasına karşın neden öldükleri uzun bir süre açıklanamadı. 1952’de Danimarkalı bir doktor, yedikleri kutup ayısının etindeki trişinin neden olduğu ateşli bir hastalıktan öldüklerini öne sürdü. Amacına ulaşamamış olsa da bu deneme, kutupların havadan keşfinde bir başlangıç noktası olarak önem taşır.
• KAYNAKLAR: Grierson, J., Challenge to the Poles: Highlights of Arctic and Antarctic Aviation, 1964; Swedish Society for Anthropology and Geography, Andree’s Story: The Complete Record of His Polar Flight, 1897,(2. bas. 1930).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi