Şakerim Kudayberdiev Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Şakerim Kudayberdiev (1858-1931) Kazak şair ve edebiyatçısı.
24 Haziran 1858’de Semey ili Abay ilçesine bağlı Karavil köyünde doğdu. Orta Cüz Kazakları’ndan Argın boyunun Tobıktı koluna mensuptur. Babası Kudayberdi, Kazak şair ve düşünürü Abay (İbrahim) Kunanbayev’in baba bir kardeşidir. Kudayberdiev, daha yedi yaşında iken babası ölünce amcası tarafından büyütüldüğünden edebî şahsiyeti ve sanatı üzerinde Abay’ın büyük etkisi olmuştur. Köylerine gelen mollalardan ilkokul düzeyinde eğitim aldı. Bunun dışında herhangi bir okula gitmediği halde Abay’ın teşvikiyle Arapça, Farsça ve Rusça öğrendi.
Abay’ın ölümünden sonra 1905 -1906 yıllarında İstanbul üzerinden hacca giden Kudayberdiev, İstanbul’da bulunduğu sırada kütüphanelerde Türk tarihiyle ilgili araştırmalar yaptı. Memleketine döndüğünde yalnızlığı seven mizacının da etkisiyle bir köşeye çekilerek kendini eser yazmaya verdi. Muhtemelen bundan dolayı kitaplarında 1916 ayaklanması, 1917 Bolşevik İhtilâli ve hemen ardından Sovyet komünist rejiminin Kazakistan’da hâkim olması gibi siyasî konulara pek rastlanmaz. Sadece 1917’de kurulmuş olan Alaş Partisi ve Aiaş Orda hükümetiyle bir müddet yakınlığı oldu. Alaş Orda hükümeti bir ara Kudayberdiev’i Semey eyaleti hâkimler kuruluna getirdi, fakat siyasetten hoşlanmadığı için halktan uzakta Şıngıs (Cengiz) dağında çalışmalarına devam etti. Sovyet hükümetinin 1930’lardaki tasfiye hareketi sırasında pek çok aydın gibi o da rejime ihanet etmekle suçlanıp gözaltına alındı. Bir süre hapiste kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Ancak 2 Ekim 1931’de İsyancı olduğu öne sürülerek Şıngıs dağında askerler tarafından öldürüldü. Ardından da eserlerinin basılması ve okunması yasaklandı. Bu yasağın kalkması için Kruşçev döneminde yapılan başvuru kabul edildi; böylece ancak yirmi yedinci ölüm yıldönümü olan 2 Ekim 1958’de aklanarak itibarı iade edildi. Eserlerinin derlenmesi ve yayımı için 1964’te bir komisyon kurulduysa da 1988 yılına kadar birkaç şiiri dışında hiçbir eseri neşredilmedi. Kudayberdiev’in çalışmalarının yayımlanmaya ve tanınmaya başlaması, Sovyetler Birliği’nde 1980 sonlarında başlayan açıklık politikalarının da etkisiyle yazarların aklanması neticesinde olmuştur. Kudayberdiev, Kazak edebiyatında daha çok “ölen” diye adlandırılan halk şiiri türünde verdiği eserlerle tanınmıştır. Onun eserlerinde aşk ve sevginin yanı sıra öğretici ve düşünmeye sevkedici konularla birlikte dünyanın kötülüklerine dikkat çeken gerçekçilik de hâkimdir.