Saib Tebrizi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
SAİB (1591-1671) Iranlı Divan şairi. Sebk-i Hindî üslubunun önemli temsilcilerinden biridir.
Tebriz’de doğdu, İsfahan’da öldü. Doğum tarihi kesin değildir. Asıl adı Mirza Muhammed Ali’dir. I.Abbas döneminde (1585-1628) Tebriz’den İsfahan’a göç eden Türkler’den Mirza Abdürrahim’in oğludur. Öğrenimini İsfahan’da yaptı. Hakîm Şifaî ile Rükna-yı Kâşânî’den şiir bilgisi öğrendi. Genç yaşta hacca gitti. Dönüşünde, kendisini I.Abbas’a kötüledikleri için, buna kırılarak Herat’a, sonra da Kabil’e gitti.Burada vali naibi Ahsenullah Zafer Han’ın konuğu oldu. Onunla birlikte, Agra’ya Şah Cihan’ın yanma gittiler. Bir süre sonra Şah Cihan, Dekken’e giderken her ikisini de yanında götürdü, Saib’e Müstaid Han unvanını verdi. Saib 1632’de İsfahan’a döndü. II.Abbas döneminde (1642-1666) saygınlık kazanıp Meliküşşuara unvanını aldı. Ancak şah I.Süleyman’a (1666-1694) yazdığı bir kasideden ötürü gözden düştü.
Şiirleri yüz yirmi bin beyitten fazladır. Çeşitli kimselerce düzenlenen Divan larmda şiirlerinin tümü yoktur. Saib, kendi şiirlerinden ve çağdaşı ya da daha önceki sekiz yüz kadar şairin şiirlerinden seçilmiş yirmi beş bin beyitlik “Beyaz” adını verdiği bir Müntehabat Mecmuası (seçmeler) düzenlemiştir. Ayrıca Kandehârnâme ve Mahmud u Ayaz adım verdiği iki ünlü mesnevisi de vardır.
Saib’in Farsça şiirleri genellikle ünlü İranlı şairlere yazdığı nazirelerdir. Sebk-i Hindî’nin (Hind üslubu) en önemli temsilcilerinden biridir. Hindistan’da bulunduğu sırada Hind edebiyatının da etkisinde kalarak, Örfî, Feyzî, Talib ve Kelimî’nin başlattıkları bu yeni akıma katılmıştır. En başarılı şiirleri gazelleridir. Türkçe şiirleri de, Farsça şiirleri gibi nazirelerdir. Ali Şir Nevaî, Fuzulî ve Şah İsmail’e (Hatayı) nazireler yazmıştır. Nabî de onun gazellerini tahmis ve tanzir etmiştir. 17.yy’dan başlayarak Muallim Naci’ye kadar birçok şair onun güç beyitlerini, gazellerini açıklamış, Türkçe’ye çevirmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Divan-ı Saib, (İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Farsça Yazmalar No.775); Müntahabat, (ö.s.), 1801; Külliyat-ı Saib.
• KAYNAKLAR: M.Dirivz, “Saib’in Türkçe Şiirleri”, Türk Kültürü Araştırmaları, (XVI), 1977-1978; Muallim Naci, Saib’de Söz, 1893.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi