Tarihi Şahsiyetler

Şah Cihan Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

ŞAH CİHAN (1592-1666)

Hint-Türk hükümdarı. Devleti güçlendirmiş, toplumsal refahı artırmıştır.

Lâhor’da doğdu, 2 Ocak 1666’da Agra’da öldü. Cihangir’in oğludur. Asıl adı Hürrem’dir. Çocukluğu Feth-Pur’da büyükbabası Ekber’in yanında geçti. 1605’te babası tahta çıkınca en güçlü valiaht adayı oldu. 1617’de Dekkan’daki (Dekken) karışıklıkları bastırınca babasının güvenini kazandı. Şah Cihan sanını bu başarısından ötürü aldı. 1620’de Dekkan valiliğine atandı. Tahtın gelecekteki ilk adayı gözüken ağabeyi Hüsrev’i öldürttü. Bu kez de annesi, küçük kardeşi Şehriyar’ı veliaht yapması için Cihangir’e baskıda bulundu. 1622’de İran seferinde kendisine verilmek istenen görevin bir komplo olduğunu sezerek Dekkan’da kaldı. Annesi Nur Cihan, bu tutumunun ayaklanma sayılmasını ileri sürdü. Bu yüzden, Şah Cihan 1627’ye dek babasına karşı saltanat savaşımı verdi. 1626’da oğulları Dârâ Şükuh ile Evrengzîb’i babasına rehin göndermek zorunda kaldı. Cihangir 1627’de Lâhor yolunda öldüğü zaman Şah Cihan Dekkan’daydı. Devletin güçlü adamı ve kayınbabası olan Âsaf Han, karışıklıkları yatıştırdı. Şehriyar’ı öldürterek Şah Cihan’ın 1628’de Lâhor’a gelip tahta oturmasını sağladı.

Ülke, değişik iç sorunlar yüzünden bunalımlı bir dönemdeydi. Şah Cihan iki yıl bunlarla uğraştı. Cihangir’in başarısız yönetimi nedeniyle Özbekler Kabil’i kuşatmışlardı. Batı’da da İran, giderek büyük bir tehlike oluşturmaktaydı. Fakat İran Şahı I.Abbas’ m ölmesi, Kabil’e gönderilen ordunun başarısı Şah Cihan’ın iktidarını güçlendirdi. Bu durum,öteki sorunlara eğilmesini kolaylaştırdı. Bundelkunt racasının ve Afganh Cihan Ludi’nin yönettikleri iki ayrı ayaklanmayı 1629’da bastırdı. Bu arada, büyükbabası Ekber’ in, İslam dini kuralları ile bağdaşmayan öğretilerini, Güneş takviminin kullanılmasını, hükümdar önündeki ibadet anlamlı secdeyi yasakladı. Eşi Ercümend Bânu’nun ölümü yüzünden ertelediği Nizamşahlar’a karşı seferi 1630’da başlattı. Bu devletin başkenti Devlet-âbad’ı kuşatmaya aldı. O yılki şiddetli kuraklık yüzünden bir başarı elde edemedi. Ancak Nizamşahlar’ı, bir daha Bicapur Sultanlığı’na yardım etmemek koşulu ile kendine bağladıktan sonra Lâhor’a döndü.

1636’ya dek sürdürülen seferlerle de ilk kez Dekkan Yarımadası’nın tamamı denetim altına alınabildi. Oğlu Evrengzîb’i Dekkan genel valiliğine atadı. 1637’de Tibet’e bir ordu göndererek burayı da vergiye bağladı. Osmanlı Devleti ile ilişkilere önem verdi. İran’a yönelik amaçları nedeniyle IV. Murad’la dostluk ilişkileri kurdu. Şah Cihan’ın bir elçisi, Bağdat seferindeki IV.Murad’la 1638’de görüştü. Bu sırada Hint-Türk orduları da İran’ın yönetimindeki Kande-har’ı bir olup bitti sonucu ele geçirdi. Kahdehar’ı Keşmir’e katarak Büyük Keşmir Eyaleti’ni kurdu ve burada güçlü bir garnizon oluşturdu. 1639’da Osmanlılarca Kasr-ı Şirin Antlaşması’nı imzalayan I.Sâ-fî’nin Kandehar’ı geri alma girişimi sonuçsuz kaldı.