Safevi Devleti, Safeviler Kimdir, Kısaca Tarihi

Safevîler (1502-1737)

İran’da hüküm sürmüş bir hanedan. Hanedan, adını Safevîye tarikatının reisi Şeyh Safiyyüddin’den alır. Şeyh Safiyyüddln aslında sünnî bir tarikat reisi olduğu halde onun tarikatı torunu Hace Ali (M.1392-1429) zamanında giderek Şii düşüncenin hakim olduğu bir tarikat halini aldı. Tımurlenk, üzerinde büyük bir tesir bırakan Hace Ali’ye Erdebil şehrini bağışladı ve burada bağımsız hareket etme yetkisini verdi. Hace Ali’nin torunu Şeyh Cüneyd ise giderek Şiileşen bu tarikatı siyasî bir teşkilat haline getirdi. Cüneyd’in oğlu olan Haydar, müridlerine kızıl tac ve sarık giydirdiğinden tarikat mensubları “kızılbaş” adıyla da anılırlar. Hanedan’in gerçek kurucusu Şah İsmail-i Safevi’dir. Şah İsmail’in yürüttüğü propagandalar ve ülkesindeki sünnîlere karşı uyguladığı baskı, Osmanlı hükümdarı Yuvuz Sultan Selim ile aralarının açılmasına sebeb olmuş ve 1514 tarihinde Çaldıran savaşına kazanan Yavuz Sultan Selim, Tebriz’e kadar olan toprakları Osmanlı hakimiyetine sokmuştur. Şah I. Süleyman’ın ölümü üzerine tahta geçen (1694) Şah Hüseyin devrinde karışıklıklar baş gösterdi ve Kandehar valisi Mir Üveys’in oğlu Mahmud Hüseyin’i tahttan indirdi. Kumandan Nadir askeri nüfuzuna dayanarak önce II. Tahmasb’ı sonra da on aylık oğlu III. Abbas’ı tahta çıkardı. III.Abbas’ın ölümünden sonra (1736) Nadir, Safevî hanedanına son vererek kendini şah ilan etti.