Sadi Yaver Ataman kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Sadi Yaver Ataman kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (d. 1906-ö. 1994) Memleket Havaları I: Esnaf Türküleri adlı kitabın yazarı Sadi Yaver Ataman Yanya’da doğdu. Asıl adı Mehmed Sadi’dir. Babası Kafkasyalı Şeyh Şâmil’in baba soyundan Dr. Ali Yaver Ataman, annesi ise Safranbolulu Cılız soyundan Ha-bibe Yekta Hanım’dır.
İptidaî Mekteb, Rüştiye ve İdadî’yi Safranbolu’da (1922), liseyi ise İstanbul’da İstiklal Lisesi’nde tamamlamasını (1926) takiben İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği’ne kaydoldu. Ancak müzik tutkusu nedeniyle eğitimini yarıda bırakarak o zamanki ismi Dârü’l-elhân olan İstanbul Konservatuarı’na girdi ve 1930 yılında buradan mezun oldu. Eğitim hayatı boyunca edebiyat araştırıcısı ve tarihçi Mehmed Fuad Köprülü’den dersler aldı. 1930-1931 yıllarında müzik öğretmenliği yaptı. 1933 yılında askere gitti ve 1934 yılında teğmen olarak terhis oldu. 1938 yılına kadar öğretmenlik görevinde bulundu ve kendi isteğiyle bu görevi bıraktı. 1938-1940 yıllarında Ankara Radyosu Halk Müziği yayınları yöneticiliği yaptı. 1940 yılında bağımsız olarak Karabük Belediye Başkanlığı’na seçildi ve aynı tarihlerde Karabük Halkevi Başkanlığı’nı da sürdürdü. 1940 yılında Halkevi Başkanlığı döneminde tekrar teğmen olarak askere alındı ve 1942 yılında üsteğmen olarak görevine döndü. 1946 yılında tekrar askere alındı ve 1947 yılında terhis oldu. 1948 yılında İstanbul Beyazıt Bucak Müdürlüğü ve 1950 yılında İstanbul Radyosu’nda grup şefliği yaptı. 1952 yılında Bucak’taki görevinden ayrıldı ve İstanbul Belediye Konservatuarı içinde Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu başına geçti. 1953 yılında Radyo Islah Komisyonu Üyeliği ve Raportörlüğü’ne seçildi. 1955-1960 yılları arasında Radyo Halk Müziği Müşavirliği yaptı. 1963 yılında Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu Üyeliği’ne tekrar getirildi ve 21 Aralık 1971 tarihinde bu görevde iken emekli oldu. 1972-1976 yılları arasında Yapı ve Kredi Bankası Genel Müdürlüğü Kültür ve Sanat İşleri Müşavirliği görevinde bulundu. 1991 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanını alan Sadi Yaver Ataman, İstanbul’da vefat etti ve Safranbolu’da defnedildi.
Sadi Yaver Ataman, Türk folkloru, müziği ve kültürü üzerine birçok eser yayımladı. 100’ün üzerinde kitabı, derlemeleri ve araştırmaları bulunan Ataman’ın yayımlanan eserleri arasında Memleket Havaları I: Esnaf Türküleri adlı kitabı, özellikle Türk kültür hayatında önemli bir yeri olan Ahilik kültürü ile ilgili sözlü halk kültürünün örneklerini vermesi bakımından önemlidir. Ayrıca Ataman, ‘Aç kapıyı ben geldim”, “Alçak ceviz dalları”, ‘Avşar iskân bozlağı”, “İki de durnam gelir”, “Köroğlu”, “Seymen karşılama havası” gibi birçok halk türküsünü plaklara da okumuştur.
Aziz AYVA
Kaynak: Ahi Ansiklopedisi, 1. cilt, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ankara, 2014
Sadi Yaver Ataman kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1908) Türk yazar ve araştırmacı. Türk halk müziği ve folkloruna toplayıcı, derleyici ve uygulayıcı olarak katkıda bulunmuştur. 1908’de Yanya’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Safranbolu’da yaptı. Küçük yaşta bağlama çalmaya başladı ve on yedi yaşında bir plak doldurdu. İstanbul Lisesi’ni (1926), Dârülelhan ve Konservatuvar’ı (1930) bitirdikten sonra bir süre müzik öğretmenliği yaptı. Türkiye’de ilk radyo kurulduğunda Mehmed Sadi adını kullanarak, Tamburacı Osman Pehlivan ile birlikte, halk türkülerini tanıtma çabasına girişti. 1938-194C yıllan arasında Ankara Radyosu’nda Türk halk müziğini folklor değerleriyle açıklayan programlar yaptı. 1940-42 yıllarında Ankara Radyosu’nda daha sonra da yeni açılan İstanbul Radyosu’nda halk müziği uzmanlığı yaptı. 1950’de İstanbul Radyosu’nda Memleket Havaları Ses ve Saz Birliği adıyla bütün halk müziği üyelerini içine alan bir topluluk kurdu. Daha sonra İstanbul Konservatuvarı’nda kurduğu Folklor Uygulama Topluluğu’nun şefliğine getirildi. Ataman, ayrıca İstanbul Konservatu- varı ilmi kurul üyeliği, İstanbul Konservatuvarı Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu yöneticiliği, Türk Folklor Derneği başkanlığı ve 1972’de de Türk Folklor Kurumu Halk Müziği Okulu başkanlığı görevlerinde bulundu. Yurt içi ve yurt dışında folklor ve antropoloji kongrelerine katılan Ataman’ın halk türküleri ve folklor konusunda, Türk Folklor Araştırmaları, Musiki Mecmuası, Yeni Türk, Varlık, Ülkü gibi çeşitli gazete ve dergilerde yazıları yayımlandı. Yapı ve Kredi Bankası’nda Kültür ve Sanat danışmanı olarak Türkiye’nin en zengin folklor arşivini kuran Ataman, Paris Müzikoloji Enstitüsü fahri üyesidir.
Ataman, Türkiye Radyoları’nda bağlama çalarak türkü söyleyen ilk sanatçıdır. Halk müziğinden etkilenerek başladığı müzik hayatında müzik bilgisini artırırken Zekâizade Hafız Mehmet, Rauf Yekta, Musa Süreyya, Hoca Ziya ve Mehmet Zati’den yararlanmıştır. Müziği eğitim aracı olarak gören bir anlayışı olan Ataman, Türk halk müziğinin ilk olarak açıklamalı ve toplu çalış geleneğine uygun bir düzenle yayımlanmasını sağlamıştır. Türk halk türkülerinin, özellikle de Safranbolu ve yöresi türkülerinin derlenmesi ve tanınmasında önemli rol oynamış, mahalli oyun ve gelenekleri incelemiş, bazı filmlerin müziklerini yapmış, Türk halk müziği ve folkloruna araştırmacı, toplayıcı, derleyici ve uygulayıcı olarak katkılarda bulunmuştur.
YAPITLAR (başlıca):
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 9. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983