Sadettin Heper Kimdir, Hayatı, Sanatı, Hakkında Bilgi

Sadettin Heper (1899-1980) Bestekâr ve kudümzenbaşı.

10 Mayıs 1899’da İstanbul’un Eyüp semtinde doğdu. Babası Eyüp Sultan Ca­mii kayyumbaşısı Hâlid Efendi, annesi Zehra Hanım’dır. Rüşdiye öğrenimini ta­mamladıktan sonra devrin tanınmış üs­tatlarından mûsiki dersleri almaya başladı. Komşuları Zekâizâde Hafız Ahmed Efendi’den (lrsoy) Mevlevî âyinleri de da­hil olmak üzere dinî ve din dışı formlarda 1000’in üzerinde eser meşketti. Galata Mevlevîhânesi neyzenbaşısı ve hattat Mehmed Emin Efendi’den (Yazıcı) Hamparsum notasını, on yıl kadar derslerine devam ettiği Rauf Yekta Bey’den Batı no­tasını. Galata ve Bahariye mevlevîhâne-leri neyzenbaşısı Hakkı Dede’den ney üf­lemeyi öğrendi. Ayrıca bestekâr ve mu­tasavvıf Ahmet Avni Bey’in (Konuk) mûsi­ki sohbetlerine de devam ederek kendi­sini yetiştirdi. Bu arada hıfzını tamamla­dı. Bir süre Eyüp Sultan Camü’nde imam­lık yaptı. 1923 yılında Müzeyyen Hanım’la evlendi. 1932’de Eyüp’ten Kızıltoprak’a taşındı.

Çeşitli kademelerinde görev yaptığı Maliye Vekâleti’nden 1940’ların sonunda emekliye ayrılan Sadettin Heper. bir süre sonra İstanbul Radyosu’nda sözleşmeli olarak çalışmaya başladı. On yıl kadar ça­lıştığı bu kurumda Hamparsum notasıy­la yazılmış koleksiyonların Batı notasına çevrilme çalışmalarına katılmak suretiy­le Türk mûsikisi repertuvarının tesbitin-de büyük katkılarda bulundu. Aynı ku­rumda 1967-1968 yıllarında repertuvar

kurulu üyesi ve müşavir olarak görev yap­tı. Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tasnif ve Tesbit Heyeti üyesi olarak uzun yıllar çalıştığı İstanbul Belediye Konservatu-van’ndaki görevinden 1970’te ayrıldı. 1976’da öğretime başlayan İstanbul Türk Mûsikisi Devlet Konservatuvarı’ndaki öğ­retim üyeliği görevini vefatına kadar sür­dürdü. 11 Mayıs 1980’de otuz yıldan beri ikamet ettiği Kuzguncuk’taki evinde ve­fat etti. Ertesi gün Eyüp Sultan Camii’n-de kılınan cenaze namazının ardından Eyüp’teki aile mezarlığına defnedildi.

Mevlevî mûsikisinin son devirdeki önemli birkaç simasından biri olan Sa­dettin Heper ayrıca bestelediği eserler, yetiştirdiği talebeler ve bu konudaki te-lifleriyle tanınmıştır. Hemen her fırsatta bestekâr olmadığını söylemesine rağmen Mevlevî âyini, ilâhi, peşrev, beste, semai ve şarkı formlarındaki eserleri onun bes-tekârlık kudretini açıkça ortaya koymak­tadır. Bend-i buselik adlı birleşik bir ma­kam terkip eden ve bestekârlıkta klasik üslûbu benimseyen Heper’in eserlerinde Zekâi Dede tavrı sezilir. Besteleri arasın­da hisar- buselik âyini ite güftesi Şeyh Abdülbaki Efendi’ye (Baykara) ait “Sevelim Hazret-i Mevlânâ’yı mısraıyla başlayan müstear ilâhisi çok tanınmıştır.

Sadettin Heper, 1954’ten beri Konya’­da yapılagelen Mevlânâ”yı anma ve semâ törenlerini kudümzenbaşı olarak uzun yıllar yönetmiş, ayrıca yurt içi ve yurt dı­şında birçok dinî ve klasik mûsiki toplu­luğunda aynı görevi icra etmiştir. Diğer taraftan çeşitli yayın organlarında neş­redilen yazı ve araştırmalarıyla Türk mû­sikisine hizmetini sürdürmüştür. 1962-1963 yıllarında Milliyet, 1971-1972 yıl­larında Tercüman gazetesinde. Musiki Mecmuası ile Musiki ve Nota adlı mec­muada mûsiki tarihi, nazariyatı ve mûsi­ki meseleleriyle ilgili makaleler yazmıştır. Konya Turizm Derneği tarafından belirli aralıklarla yayımlanan Mevlânâ Güldes­tesi adlı eserlerin bazılarında Mevlevî mûsikisine dair makalelerin yanı sıra yine aynı derneğin teşebbüsüyle kırk üç adet Mevlevî âyininin notasını güfteleriyle bir­likte Mevlevi Âyinleri adıyla neşretmiş-tir (Konya 1974). Son derece mütevazi kişiliğiyle tanınan Sadettin Heper tale­belerine, mûsikiyle uğraşanların ulvî duy­gularla donanmış kimseler olması gerek­tiğini, mûsikinin iyi ile kötü arasında çok hassas bir nokta oluşturacak nazik bir ko­numu olduğunu söylerdi. Yetiştirdiği ta­lebeler arasında Kani Karaca özellikle zik­redilmelidir.

TDV İslâm Ansiklopedisi