Saad Zaglul Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ZAGLUL, Saad (1857-1927)

Mısırlı siyaset adamı. Vafd Partisi’nin önderi olarak İngiliz egemenliğine karşı mücadele etmiştir.

Saad Zaglul Paşa Temmuz 1857’de Delta bölgesindeki el-Garbiye vilayetine bağlı Biyana’da doğdu, 23 Ağustos 1927’de Kahire’de öldü. Zengin bir köylü aileden gelmedir. Kahire’deki el-Ezher Üniversitesi’ nde ve Mısır Hukuk Okulu’nda öğrenim gördü. İslami reformculuğu savunan Cemaleddin Afgani ve Muhammed Abduh gibi düşünürlerin etkisi altında yetişti. Öğrenimini tamamladıktan sonra avukatlığın yanı sıra gazetecilikle de uğraşarak eğitim alanında köklü reformlar yapılmasını savundu. Arabi Paşa ayaklanmasına katıldığı için 1882’de bir süre tutuklu kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra değişik milliyetçi çevrelerle ilişkilerini korumakla birlikte, Prenses Nazlı ile kurduğu yakınlık sayesinde soylu tabakaya girmeyi başardı. 1892’de Temyiz Mahkemesi yargıcı, 1906’da eğitim bakanı oldu.

Bu sırada sertlik yanlısı İngiliz vali Lord Cromer’ in yerini Sir J.E.Gorst’un almasıyla İngilizler liberal bir siyaset izlemeye başladılar ve İngiliz egemenliğine karşı ortak bir tavır takman milliyetçi hareketin etkinliği daha da arttı. Bakanlığa getirilmesinden kısa bir süre sonra “Batılılaşma doğrultusunda Avrupa ile işbirliği”nden yana olan Hizbü’l-Umme’nin (Halk Partisi) kuruluşunda yer alan Zaglul, İngiliz işgal yönetiminin izin verdiği ölçüde milliyetçilerin savunduğu bazı reformları gerçekleştirmeye çalıştı. 1910’da. adalet bakanlığı görevine getirildi. İki yıl sonra Hıdiv Abbas Hilmi Paşa ile anlaşmazlığa düştüğünden istifa etti. 1913’te anayasal değişiklikle oluşturulan ve sınırlı yetkilere sahip bir danışma organı niteliğindeki Yasama Meclisi’ne girerek başkan yardımcılığına seçildi. Hükümete yönelttiği eleştirilerle milliyetçi muhalefetin sözcüsü haline geldi. İngiltere’nin I.Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine Mısır’ı koruma altına almasından ve Yasama Meclisi’ni dağıtarak sıkıyönetim ilan etmesinden sonra, bazı milletvekilleriyle birlikte ülke çapında militan grupların oluşturulmasına öncülük etti.

Savaş yıllarında izlenen baskıcı siyasetler ve Mısır’ı sömürgeleştirme girişimleri, toplumsal hoşnutsuzluğun yükselmesine ve köylülerin de ilk kez milliyetçi harekete katılmasıyla bağımsızlık yönünde güçlü bir akımın doğmasına yol açtı. ABD Devlet Başkanı W.Wilson’un ulusların kendi kaderlerini tayin hakkına ilişkin açıklaması aydınlar arasında derin bir etki uyandırdı. Ateşkesin imzalanmasından iki gün sonra 13 Kasım 1918’de Zaglul, Vafd (Kurul) diye adlandırılan üç kişilik bir grubun başında İngiliz yüksek komiseri Sir R.Wingate’e başvurarak kendilerinin Mısır halkının gerçek temsilcileri olduklarını ve korumaya son verilerek bir ittifak antlaşması imzalanmasını istediklerini bildirdi. Ayrıca İngiliz hükümetiyle doğrudan görüşmeler yapmak üzere Londra’ya gönderilmeleri isteğinde bulundu. İstemlerin geri çevrilmesi karşısında yaygın protesto gösterilerinin başgöstermesi, hükümetin istifa etmesi ve ılımlı unsurların da giderek milliyetçi cepheye kayması üzerine 8 Mart 1919’da yakın arkadaşlarıyla birlikte tutuklanarak Malta Adası’na sürüldü.