Rütbe-i Esma

Rütbe: Sıra, derece, mertebe ve merhale demektir. Tasavvufta rütbe-i esma ise: sâlikin seyr ü sülukunda bulunduğu ilâhî isimlerinden birini zikir mertebesidir. Nefsânî tarikatlarda, nefsin yedi mertebesi esas alındığından, bunların her biri “Esmâ-i Hüsnâ’dan “esmâ-i seb’a”nın biriyle terbiye edilerek, o isimlerin manâsına uygun harekete alıştırılmaları arzu edilir. Emrnare, levvâme, mülhime, mutmainne, râdıyye, mardıyye ve kâmile olmak üzere yedi mertebeye ayrılan nefsin her biri sırası ile: Lâ ilahe illallah, Aliah, Hu, Hakk, Hayy, Kayyum ve Kahhâr isimlerinin telkini ile terbiye edilir. Sâlikin bulunduğu ve zikrine memur olduğu bu isimlere “rütbe-i esmâ” adı verilir.

Ayrıca isimler gösterdiği varlığın niteliğine göre ayrı ayrı adlar alır. Bunlar bir varlığın özünü anlatıyorsa “Esmâ-i Zâtiyye” varlığın görünüşüne göre niteliklerini anlatıyorsa “Esmâ-i vasfiyye veya Esmâ-i sıfâtiyye, varlığın fiil ve davranışlarını belirtiyorsa “Esmâ-i fi’liyye” adı verilir. Buna da “rütbe-i esmâ” denir.