Rubai Nedir, Rubainin Özellikleri, Rubai Nazım Biçimi

Rubâî (ar.s.)

Rubâî dörde ait, dörtlü demektir. Terim olarak birinci, ikinci ve dördüncü mısraları kendi aralarında kafiyeli dört mısralı nazım şekline verilen addır. Dört mısraı da kafiyeli olan, rubâîye murassa’ rubâî adı verilir, fakat bu, pek tutulmamıştır. Rubâiyi yine dört mısrâlık kıtadan ayıran, onun kendine has veznidir, Rubâî belli bir vezinle yazılır. Bu vezinler 24 kadardır. Daima mef’ulü veya mef’ulün tefileriyle başlar. Mef’ulü ile başlarsa Ahreb rubâî, mef’ulün iie başlarsa Ahrem rubâî adını alır. Ahreb ve Ahrem’in 12 şer vezni mevcuddur. Fakat en çok kullanılan mefulü mefâılün mefâîlün fa’ veznidir. Bazen fa’, faul olabilir.

Rubâî, Iran şâirlerinin bir buluşudur, Fakat bunun ne zaman ortaya çıktığını tahmin etmek oldukça güçtür. Bu türün ilk başarılı örneklerini Şâhid, Rudekî Ebû Şekur Belhî verdi. Daha sonra gelen Ömer Hayyam nihâîleriyle dünya edebiyatındaki yerine oturdu.

Sa’dî Hafız Mevlânâ, H.632’de Mısır’da vefat eden İbnü’l-Ferîd, Nevâî gibi zatlar da rubâîde önemli bir yer teşkil ederler. Bizdeki en başarılı temsilcisi Hâletî’dir. Daha sonra bizde de birçokları tarafından denenmiş /e az çok yaygınlık kazanmıştır. Bugün ise hemen hemen unutulmuş gibidir.