Felsefe Yazıları

Rönesans Aristotelesçiliği

Rönesans Aristotelesçiliği

Aristoteles öğretisinin, yeni yorumlarla, gündeme getirilmesi, tektanrıcı dinlerin felsefeyle bağlantı kurmaya çalışmasıyla başladı. Bunun öncüsü de Philon’dur. Özellikle Hıristiyanlık’ın doğuşundan sonra, düşünce özgürlüğüne, us ilkelerine, eleştiri ve tartışmaya dayanan felsefe karşısında, kendini savunma gereğini duyan din, içeriğine uygun bir yöntem aradı, inandan kaynaklanmasına karşın, us ilkelerine de aykırı davranmadığı görüşünü öne sürerek önce Platon felsefesine, sonra Aristoteles mantığına başvurdu. Bu mantığın geliştirdiği önermeler dizgesi dinsel dogmaları savunmaya en elverişli yöntem olarak benimsendi. Dinle ilgili bütün sorunların çözümü, tanrısal gerçeklerin açıklanışı, özellikle Tann’nın varlığı konusunda ileri sürülen savlar mantık kurallarına göre sergilendi. IS i.yy ‘da ortaya çıkan Yeni-Platonculuk ’un Plüton’a dayanmasına karşın, yeni gelişmeye başlayan tanrıbilim Aristoteles’in görüşlerinden yararlanmayı yeğledi. Böylece, Aristoteles öğretisine göre, felsefeyle dini uzlaştırma çabalan bir düşünce akımı niteliği kazandı. Bütün Orta Çağ boyunca, Hıristiyan ve İslam tanrıbilimcileri, biri Platon, öteki Aristoteles yanlısı olmak üzere ikiye aynldı. İslam ülkelerinde Farabi, İbn Sina, İbn Rüşd, Batı’da ise Albertus Magnus, Aquino ’lu Thomas81 ve ardıl-lan Aristotelesçilik’i bir dizge durumuna getirdiler.

Rönesans’ın ortaya çıkışıyla Aristoteles öğretisi yeniden ele alındı ve dinden bağımsız, salt bir felsefe akımı olarak işlendi. Gazali, Theodorus, Rudolf Agricola, Pomponazzi ve Jaques Lef evre gibi hümanistlerin geliştirdikleri yeni Aristotelesçilik bilgi, mantık, etik, estetik, psikoloji, gökbilim, toplumbilim ve politika sorunlannı içermekteydi. Bu sorunlara Rönesans felsefesinin usçu ve eleştirici yöntemiyle çözüm arandı. Böylece Aristotelesçilik bir us öğretisi olarak görüldü. Rönesans’tan sonra, özellikle deneysel bilimlerin gelişmesi sonucu, Aristoteles’in ele aldığı konular felsefeden ayrılarak birer bağımsız araştırma alanı oldu. Bundan da bilgi kuramı, mantık, etik, estetik, psikoloji, sosyoloji, fizik, biyoloji, ontoloji, antropoloji, politika, tanrıbilim, tıp, botanik gibi özel araştırma yöntemi olan bilimler doğdu.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi