Romulo Betancourt kimdir? Hayatı ve eserleri
Romulo Betancourt kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1908) Venezuelalı devlet adamı. Venezuela’ da demokrasinin yerleşmesi ve iktisadi kalkınmanın sağlanması için çalışmıştır. 22 Şubat 1908’de Venezuela’da Miranda’da doğdu. Orta tabakadan bir aileden geliyordu. Caracas Üniversitesi’nde eğitimini sürdürdüğü sırada General Juan Vicerte Gomez’in diktatörlüğüne karşı öğrencilerin başlattıkları protesto hareketlerine önderlik etti. 6 Nisan 1928’de ayaklanma başarısızlıkla sonuçlandı ve Betancourt tutuklandı. Birkaç hafta tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Muhalefeti sürdürdüğü gerekçesiyle Kostarika’ya sürgüne yollandı. Burada Komünist Partisi’ne girdi. Ancak Kostarika Komünist Partisi III. Entemasyonal’e girme kararı alınca ayrıldı.
1935’te diktatör Gomez’in ölümü üzerine ülkesine döndü. Sosyal adaletçi Demokratik Ulusal Parti’ nin (Partido Democratico Nacional-PDN) kurulmasına öncülük etti. General Eleazar Lopez Contreras hükümeti 1937 ortasında partiyi yasaklayınca bir süre gizlendi. 1939’da yakalandı ve Şili’ye sürgüne gönderildi.
1941’de Isaias Medina Angarita devlet başkanı olunca yeniden ülkesine döndü. PDN’nin devamı niteliğinde Demokratik Hareket (Accion Democrâtica-AD) adlı partiyi kurdu. Parti, Isaias Medina’ya karşı en güçlü muhalefet hareketi durumuna geldi. 1945’te yapılması gereken seçimlerin yasaklanması üzerine AD genç subayların da desteğiyle bir darbe yaparak iktidarı ele geçirdi. Betancourt, devlet başkanı oldu.
Betancourt’un devlet başkanlığı sırasında demokratik bir anayasa hazırlandı, çeşitli toplumsal sorunları çözmeye yönelik bir reform programı yürürlüğe kondu. Yabancı petrol şirketleri üstündeki devlet denetimi artırıldı ve kârlarının % 50’sini ülke içinde bırakma zorunluluğu getirildi. Sınai kalkınmayı hızlandırmak amacıyla Venezuela Kalkınma Örgütü kuruldu, işçilerin ve köylülerin örgütlenmesi desteklendi. Bir tarım reformu yasası çıkarılarak köylülere toprak verilmeye başlandı.
1948’de yapılan genel seçimlerde AD’nin adayı Romulo Gallegos devlet başkanı seçildi. Bir yıl sonra Marcos Perez Jimenez bir darbe daha yaparak Gallegos’u devirdi. Betancourt yemden sürgüne yollandı. On yıl boyunca ABD, Küba, Puerto Rico ve Kostarika’da dolaştı. Yasaklanan AD’nin yurt dışındaki üyelerini örgütledi.
Jimenez 1958’de devrilince ülkesine döndü. Aralık 1958’de yapılan seçimlerle devlet başkanı oldu. 1963’e değin süren devlet başkanlığı döneminde 50.000 aileye toprak dağıtıldı. Örgütlü işçi hareketi gelişti. Toplu sözleşmeler yaygınlaştı. Kalkınma Örgütü aracılığıyla dış rekabete açılan şirketler desteklendi.
Betancourt 1963’te başkanlık süresini tamamladı. Yapılan seçimlerde AD’nin adayı Raul Leoni devlet başkanı seçildi. Betancourt bağımsızlıktan sonra Venezuela tarihinde seçimle işbaşına gelerek süresini tamamladıktan sonra devlet başkanlığını seçimle devreden ilk başkandı.
1964’ce yurt dışına çıktı. 1972’ye dek İsviçre’de yaşadı. El petroleo de Venezuela (“Venezuela Petrolü”) adlı bir kitap yazdı. 1973 seçimlerinden önce Venezuela’ya döndü ve seçim kampanyası sırasında AD’ye destek oldu. Seçimler, AD’nin zaferiyle sonuçlandı ve Carlos Andres Perez devlet başkam oldu.
El petroleo Venezuela, (“Venezuela Petrolü”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 16. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983