Rölativizm Nedir, Görecilik Nedir, Tanımı, Hakkında Bilgi
Rölativizm Nedir, Görecilik Nedir, Tanımı, Hakkında Bilgi
Görecilik ya da rölativizm, felsefe tarihinde sürekli gündemde yer almış olan bir yönelim biçimidir. Felsefenin alt bölümlerinden epistemoloji ve etik alanlarında göreceli yaklaşımlar özellikle etkili olmuştur. Bilgi anlayışında mutlak ve nesnel gerçek anlayışından ayrılır, bilginin kesinliğinden ve genel geçerliliğinden şüphe eder. Bütün bilgilerin göreli olduğu önermesi bu akımın başlıca argümanıdır. Etikte ise görecilik mutlak ahlaki değerlerin varlığını ve olabilirliğini yadsır. Bunlara göre bilgi ya da ahlaki değerler tarihsel koşullara, dönemlere, toplumlara, kültürlere ve kişilere göre değişim gösterir. Bilim felsefesinde de etkili olmuştur; özellikle 20. yüzyılda Kuantum fiziğine bağlı bilimsel ve kuramsal gelişmelerden sonra görecelilik gelişme göstermiştir.
Görelilik, görüşlerin algı ve düşünce farklılıklarıyla ilişkili olduğu fikrindedir. Relativizme göre hiçbir evrensel, objektif hakikat yoktur; her bakış açısı kendi gerçeğine sahiptir.
Büyük kategorik görelilik, kapsam ve görüşlerinin derecesine göre değişir. Ahlakın göreceliği, insanlar ve kültürler arasındaki ahlaki yargılardaki farklılıkları kapsar. Gerçek rölativizm, mutlak gerçeklerin bulunmadığı, yani gerçek bir dil veya kültür gibi belirli bir referans çerçevesine (kültürel görelilik) göreceli olarak öğretidir. Tanımlayıcı görelilik, adından da anlaşılacağı gibi, kültürler ve insanlar arasındaki farklılıkları değerlendirmeden anlamaya çalışır; normatif görecelik ise, görüşlerin ahlakını veya doğruluğunu belirli bir çerçevede değerlendirir.
Görelilik biçimleri
Antropolojik ve felsefi görecelik
Antropolojik görelilik, araştırmacıların yerel bağlamlarında inanç ve davranışları anlamaya çalışırken kendi kültürel önyargılarını askıya aldığı (veya parantez içine koyduğu) metodolojik bir tutumu ifade eder. Metodolojik görelilik olarak bilinir hale gelmiştir ve kendisini özellikle etnosentrizmi önleme veya kendi kültür standartlarının diğer kültürlerin değerlendirilmesine uygulanması ile ilgilidir. Bu, aynı zamanda \”emic\” ve \”etic\” ayrımının temelini oluşturur; burada:
Bir emic veya içeriden öğrenen davranış hesabı, katılımcının veya aktörün kendi kültürüne anlamlı olan bir toplumun bir tanımlamasıdır; Emic hesabı bu nedenle kültürle özdeştir ve tipik olarak gözlem altında kültürde \”sağduyu\” olarak düşünülen şeyi ifade eder.
Bir etic ya da yabancı hesap, bir toplumun bir gözlemci tarafından başka kültürlere uygulanabilir olarak tanımlanması; yani etik bir hesap kültürel olarak tarafsızdır ve tipik olarak sosyal bilimcinin kavramsal çerçevesine atıfta bulunmaktadır. (Bu, çalışılan bilimsel araştırma olduğunda veya sosyal bilimlerde teorik veya terminolojik olarak anlaşmazlık olduğunda karmaşıktır.)
Buna karşın felsefi göreceli şey, bir önermenin gerçeğinin metafizik ya da kuramsal çerçeveye ya da enstrümantal yönteme ya da önermenin ifade edildiği bağlama ya da öneriyi yorumlayan kişiye, gruba ya da küllüğe bağlı olduğunu iddia eder.
Metodolojik görelilik ve felsefi görecelik, birbirinden bağımsız olarak var olabilir, ancak çoğu antropolog metodolojik rölativizmini felsefi çeşitliliğe dayandırır.
Görecilik ya da rölativizm, felsefe tarihinde sürekli gündemde yer almış olan bir yönelim biçimidir. Felsefenin alt bölümlerinden epistemoloji ve etik alanlarında göreceli yaklaşımlar özellikle etkili olmuştur. Bilgi anlayışında mutlak ve nesnel gerçek anlayışından ayrılır, bilginin kesinliğinden ve genel geçerliliğinden şüphe eder. Bütün bilgilerin göreli olduğu önermesi bu akımın başlıca argümanıdır. Etikte ise görecilik mutlak ahlaki değerlerin varlığını ve olabilirliğini yadsır. Bunlara göre bilgi ya da ahlaki değerler tarihsel koşullara, dönemlere, toplumlara, kültürlere ve kişilere göre değişim gösterir. Bilim felsefesinde de etkili olmuştur; özellikle 20. yüzyılda Kuantum fiziğine bağlı bilimsel ve kuramsal gelişmelerden sonra görecelilik gelişme göstermiştir.
Görelilik, görüşlerin algı ve düşünce farklılıklarıyla ilişkili olduğu fikrindedir. Relativizme göre hiçbir evrensel, objektif hakikat yoktur; her bakış açısı kendi gerçeğine sahiptir.
Büyük kategorik görelilik, kapsam ve görüşlerinin derecesine göre değişir. Ahlakın göreceliği, insanlar ve kültürler arasındaki ahlaki yargılardaki farklılıkları kapsar. Gerçek rölativizm, mutlak gerçeklerin bulunmadığı, yani gerçek bir dil veya kültür gibi belirli bir referans çerçevesine (kültürel görelilik) göreceli olarak öğretidir. Tanımlayıcı görelilik, adından da anlaşılacağı gibi, kültürler ve insanlar arasındaki farklılıkları değerlendirmeden anlamaya çalışır; normatif görecelik ise, görüşlerin ahlakını veya doğruluğunu belirli bir çerçevede değerlendirir.
Görelilik biçimleri
Antropolojik ve felsefi görecelik
Antropolojik görelilik, araştırmacıların yerel bağlamlarında inanç ve davranışları anlamaya çalışırken kendi kültürel önyargılarını askıya aldığı (veya parantez içine koyduğu) metodolojik bir tutumu ifade eder. Metodolojik görelilik olarak bilinir hale gelmiştir ve kendisini özellikle etnosentrizmi önleme veya kendi kültür standartlarının diğer kültürlerin değerlendirilmesine uygulanması ile ilgilidir. Bu, aynı zamanda \”emic\” ve \”etic\” ayrımının temelini oluşturur; burada:
Bir emic veya içeriden öğrenen davranış hesabı, katılımcının veya aktörün kendi kültürüne anlamlı olan bir toplumun bir tanımlamasıdır; Emic hesabı bu nedenle kültürle özdeştir ve tipik olarak gözlem altında kültürde \”sağduyu\” olarak düşünülen şeyi ifade eder.
Bir etic ya da yabancı hesap, bir toplumun bir gözlemci tarafından başka kültürlere uygulanabilir olarak tanımlanması; yani etik bir hesap kültürel olarak tarafsızdır ve tipik olarak sosyal bilimcinin kavramsal çerçevesine atıfta bulunmaktadır. (Bu, çalışılan bilimsel araştırma olduğunda veya sosyal bilimlerde teorik veya terminolojik olarak anlaşmazlık olduğunda karmaşıktır.)
Buna karşın felsefi göreceli şey, bir önermenin gerçeğinin metafizik ya da kuramsal çerçeveye ya da enstrümantal yönteme ya da önermenin ifade edildiği bağlama ya da öneriyi yorumlayan kişiye, gruba ya da küllüğe bağlı olduğunu iddia eder.
Metodolojik görelilik ve felsefi görecelik, birbirinden bağımsız olarak var olabilir, ancak çoğu antropolog metodolojik rölativizmini felsefi çeşitliliğe dayandırır.