Kimdir

Robert J. Braidwood kimdir? Hayatı ve eserleri

Robert J. Braidwood kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1907) ABD’li arkeolog. Önasya tarihöncesi kültürleri uzmanıdır. ABD’de Detroit’te doğdu. Michigan Üniversitesi’nde mimarlık eğitimine başladı, daha sonra Antik Çağ Tarihi ve Antropoloji Bölümü’ne geçti. 1933’te mezun oldu. 1930’da daha öğrenciyken Anadolu’da Dicle üzerindeki Selcucia kenti kazısında, 1933’te İllinois’ de bir yerli yerleşmesinin kazısında çalıştı. Aynı yıl Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü’nün Antakya Amik Ovası araştırmalarına katıldı ve Çatal Höyük, Teli es-Judcide ve başka yerleşmelerdeki kazıların 1938’de sona ermesine değin görev yaptı. 1935’te görüşlerinden çok etkilendiği Gordon Childe ile tanıştı. 1937’de meslektaşı Linda Braidwood ile evlendi ve bundan sonraki çalışmalarını onunla birlik­te yürüttü.

Doktorasını Chicago Üniversitesi’nde yaptı. 1943’te doçent oldu ve Antropoloji Bölümü’nde tarihöncesi eski dünya kültürleri konusunda ders vermeye başladı. 1945’te insanın kökenleri konulu bir seminer düzenledi. 1973’te Society of Antiquaries of London onur üyeliğine seçildi.

1930’lara değin kazı ve araştırmalar, tarihöncesi yerleşmeleri değil, Antik Çağ kaynaklarında adı geçen kentleri ortaya çıkarmak için yapılmaktaydı. Braidwood insanın avlayıcı-toplayıcı düzenden en erken köy yaşamına geçtiği yerleşmeleri bulmaya yönelmiş, tarıma geçişin kökeninin ve tarıma dayalı yaşamın sonuçlarının araştırılmasına önderlik etmiştir. Bu amaca yönelik olarak 1950’de Irak’ta Kerkük’ün doğusundaki Zagros Dağları’nda Jarmo adı verilen yerleşmede kazı yapmıştır. Gerek doğal, gerekse insan ürünü kalıntıları inceleyip değerlendirerek bu­radaki eski doğal çevrenin anlaşılmasını sağlamıştır. Jarmo’da tek bir yerleşme aşamasının bulunduğunu ve bunun en çok 500 yıl sürdüğünü ortaya atmış, radyokarbon yöntemiyle de bu yerleşmeyi İÖ 6750 yıllarına yani Neolitik Çağ’a tarihlemiştir. Oysa Seton Lloyd gibi başka araştırmacılar aynı yer için daha önce yaptıkları tarihlemede yanılmış, burasının Neolitik Çağ’dan daha eskiye, Mezolitik Çağ’a ait olduğunu sanmışlardır.

Braidwood, 1959-1960’ta Zagros Dağları’nın İran’daki bölümünde, Kermanşah yakınındaki Sarab’ da araştırma ve kazı yapmıştır. Burasının genelde Jarmo’ya benzediğini, ama ondan daha geç ve bir bakıma daha gelişmiş bir erken köy yerleşmesi olduğunu ortaya çıkarmıştır.

1963’te İstanbul Üniversitesi Prehistorya Bölü­mü ile Chicago Üniversitesi’mn birlikte yürüttüğü Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları Pro­jesi kapsamında Braidwood, Halet Çambel ile birlik­te, Siirt, Diyarbakır ve Urfa çevresinde alan araştır­maları yapmış, bunun sonucu saptanan Çayönü tepesinde kazıya girişmiştir. Çeşitli buluntular Çayö­nü insanının mimarlığa oldukça önem verdiğini orta­ya koymuştur. Burada konuttan başka, gerek planı, gerekse yapım ayrıntılarıyla, anıtsallığa yaklaşan ve özel bir işlevi olan bir yapı türünün de uzun süre kullanıldığı anlaşılmıştır. Çayönü buluntuları Anado­lu’nun tarihöncesi dönemini aydınlatan önemli bir nitelik taşımaktadır.

Braidwood kazılarında arkeologların yanı sıra doğa bilimlerinin çeşitli dallarından uzmanların da katılmasıyla bir ekip çalışması yürütmekte, böylelikle de araştırdığı bölgenin bir bütün olarak incelenip tanımlanmasını gerçekleştirmektedir.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 19. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984