Robert Hooke Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Hooke mekanik araç yapımı konusundaki yeteneğini son derece iyi değerlendirmiş, pek çok bilimsel deney ve gözlem aracının gelişimine katkıda bulunmuştur. Çağdaş anlamda hava boşaltma pompası sayılabilecek ilk aracın ve ilk barometrenin yapımını gerçekleştirmiş, bileşik mikroskop ve teleskopa yeni parçalar eklemiş, termometrede sıfırın suyun donma noktasına karşı gelmesini önermiştir. Dönen bir silindir üzerine havanın basıncını, nemini, sıcaklığını ve rüzgârın hızını kaydedecek biçimde bir hava saati geliştirmiş, ilk “kardan bağlantısını üretmiştir.

Hooke’un, Newton’un evrensel çekim yasasına varmasını sağlayan yardımlarının değeri 20.yy’da daha iyi anlaşılabilmiştir. Gezegenlerin dinamiğinde rolü bulunan merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerinin rolünü Newton’dan önce gördüğü, çekim kuvvetinin, uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak değiştiği kanısına yine Newton’dan önce ulaştığı ve bu buluşlarıyla Newton’a yol gösterdiği, iki bilim adamı arasındaki yazışmalardan anlaşılmaktadır.

Hooke’un fizikteki ikinci önemli buluşu katı cisimlerin esnekliğine ilişkin yasadır. Hooke yasasına göre katı cisimlerde bir kuvvet etkisiyle oluşan gerilim, uygulanan kuvvetin şiddetiyle doğru orantılıdır. Örneğin, bir yay sıkıştırıldığında yayda doğacak olan gerilim, kuvvetin ortadan kalkmasının ardından yayın ilk denge konumuna dönmesini sağlayacak büyüklüktedir.

Hooke ışığın dalga özelliği taşıyabileceğini öne süren bir kuram geliştirmiş, titreşimin yayılma yönüne dik olduğunu ileri sürmüştür. İnce saydam tabakalarda ışığın davranışını incelemiş, tabakanın kalınlığının ışığın rengi üzerindeki etkisini gözlemlemiştir.

Hooke’un önemli katkılarda bulunduğu ikinci bilim dalı da biyoloji olmuştur. Micrographia’da mikroskop yardımıyla yaptığı gözlemleri ayrıntılı çizimlerle aktarmış ve mantardaki arı peteği biçimli boşluklar için daha sonra biyolojinin en önemli kavramı durumuna yükselecek olan hücre sözcüğünü kullanmıştır. Jeoloji ve astronomi alanlarında da araştırmalar yapan Hooke Jüpiter’in kendi ekseninde döndüğünü öne sürmüş ve Oriyon yıldıztakımının beşinci yıldızını bulmuştur. Ayrıca ısınan cisimlerin genişlediğini ve havanın birbirlerinden oldukça uzakta bulunan parçacıklardan oluştuğunu ileri süren ilk bilim adamı olmuştur.

Hooke, gözlemleri, buluşları ve Newton da aralarında olmak üzere çağdaşlarına ışık tutan öngörüleriyle 17. yy’da İngiltere’nin yetiştirdiği en büyük bilim adamları arasında yerini almıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Micrographia, 1665, (“Mikro Çizimler”).

• KAYNAKLAR: G.Keynes, A Bibliograpky of Dr.Robert Hooke, 1960, New York.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi