Robert Grosseteste Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ROBERT, Grosseteste (1175-1253)

İngiliz, filozof. Oluş olayının tanrısal ışınla başladığı görüşünü içeren ve matematik ilkelere dayanan bir doğa felsefesi geliştirmeye çalışmıştır.

Stradbrook’ta doğdu, 9 Ekim 1253’te Bischof’ta öldü. Önce Oxford College’da öğrenim gördü, sonra Paris’te tanrıbilim okudu. Bir süre Lincoln papazı olarak görevlendirildi. Papalığın, din alanındaki uygulamalarına karşı çıkınca kiliseyle arası açıldı. Bir söylentiye göre aforoz edilince kendini tanrıbilim ve matematik konularında çalışmaya verdi.

Robert önce Yeni Platonculuk ve İslam düşüncesini incelemiş, özellikle İslam düşünürlerinin optik konusundaki çalışmalarına ilgi duymuştur. Ona göre evrenin yapısı matematik ilkelere uygun tanrısal bir düzenlemedir. Başlangıçta önsüz-sonsuz olan Tanrı vardır, Tanrı önce ilk maddeyi ve biçimini yaratmıştır. Yalnız maddesel nitelik taşıyan bu ilk varlık bir “ışın”dır ve tözdür. Bu tözün başlıca özelliği sürekli olarak doğurmak, kendi özünden yeni varlıklar oluşturmak ve bir odak çevresinde yayılmaktır. Bu töz bütün varlıkların ilkesi ve ilk nesnel biçimidir. Kaynak bakımından birlikte bulunan ışın ve nesnellik bir odakta birleşir, birbirine dönüşebilir, ancak ikisi de uzamsızdır. Işın ve onunla birlikte bulunan madde sonsuz olarak çoğalır, bu çoğalmadan da sonlu bir evren oluşur. Tanrı, tanrısal ışın aracılığıyla, bu evreni etkiler. İnsan bir küçük evren olduğundan, onda, evrensel tinin özdeşi vardır. Tin bu tanrısal ışın dolayısıyla gövdeyi etkileyerek devindirir. İnsanın duyular yoluyla birtakım bilgiler edinmesi, çevresini bilmesi bu tanrısal ışının etkilediği tin yüzündendir.

Robett’e göre anlık tine bağlıdır, gövdeyle bağlantısı yalnız tanrısal ışından etkilenen tin nedeniyledir. İnsanda bu tinden bağımsız bir yeti yoktur. Bütün yetiler tine, tin de ışın dolayısıyla tanrısal töze bağlıdır.

• YAPITLAR (başlıca): S’amtliche Werke, (ö.s.),L.Bauer(yay.), 1922, (“Toplu Yapıtlar”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi