Refet Bele Kimdir, Hayatı, Siyasi Kişiliği
Refet Bele.Türk asker ve siyâset adamı. (1881’de İstanbul’da doğdu, aynı kentte 2 Ekim 1963’te öldü).
İlköğrenimden sonra 1899’da Harbiye Mektebini (Harp Okulu), 1912’de Erkân-ı Harbiye Mektebini (Harp Akademisini) bitirdi, Kurmay Subay olarak Osmanlı ordusuna katıldı. Balkan Savaşında ve I.Dünyâ Savaşında çeşitli cephelerde savaştı. I. Dünyâ Savaşı sırasında Filistin Cephesinde özellikle İkinci Gazze
Savaşı’nda büyük yararlıklar gösterdi. 1916’da Kurmay albaylığa terfi etti. Mütâreke döneminde
merkezi Sivas’ta bulunan 3. Kolordu Komutanlığına atandı. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal’le birlikte Samsun’a çıkıp Millî Mücâdele’ye katıldı. Amasya Tamîmî kararlarının hazırlanmasında yardımcı oldu. 13 Temmuz 1919’da ordudaki vazifesinden ayrıldı. Erzurum Kongresinde Heyet-i Temsîliyeye seçilerek, Sivas Kongresine katıldı. Bu kongrede Amerikan mandasını savunan grup arasında yer aldı. Konya’da Delibaş, Denizli’de Demirci Mehmed Efe ve Çerkez Ethem idâresindeki karşı hareketlerin bastırılmasında vazife aldı.
Güney Cephesi Komutanlığına getirildi. Son Osmanlı Meclis-i Meb’ûsanına İzmir milletvekili seçildi. Ankara’da toplanan TBMM’ye İzmir milletvekili olarak katıldı. 16 Eylül 1920’de Dâhiliye Vekili (İçişleri Bakanı) oldu. 21 Nisan 1921’de Dâhiliye Vekilliğinden ayrıldı. Mayıs ayında İsmet Paşa’dan boşalan Genelkurmay başkanlığına gelmek istediysede Mustafa Kemal tarafından reddedilince telif edilen Milli Savunma Bakanlığı’nı kabul etmeyerek bir süre dinlenmek için Kastamonu’ya çekildi. 30 Haziran 1921’de tekrar aynı vazifeye getirildi. 6 Ağustos 1921’de ek olarak Müdâfaa-i Milliye Vekilliğini (Milli Savunma Bakanlığını) de üstlendi. Dâhiliye Vekilliği 10 Ekim 1921’e kadar sürdü. Müdâfaa-i Milliye Vekilliğiyse 10 Ocak 1922’ye kadar devam etti. Ekim 1922’de TBMM temsilcisi olarak Mudanya Mütârekesi gereğince Trakya’yı Yunanlılardan devralmakla vazifelendirildi. Kasım 1922’de Ankara Hükûmetinin İstanbul temsilciliğine tâyin edildi. Halîfe Abdülmecîd Efendiye bir at hediye etmesi ve hilâfetin korunmasından yana tavır takınması sebebiyle Mustafa Kemal’le arası açıldı. TBMM’nin II. döneminde İstanbul milletvekili seçildi. Mustafa Kemal’in asker ve sivil kadroların ayrı ayrı olması gerektiğini söylemesi üzerine milletvekilliğini tercih etti ve komutanlık vazifesinden ayrıldı.
Bir grup arkadaşıyla (Hüseyin Rauf (Orbay), Dr.Adnan (Adıvar), ve İsmail Canbulat) Cumhuriyet Halk Fırkası’nın meclis üzerindeki baskısına son vermeyi zorunlu gören “Dörtler Hareketi” içinde yer alarak, 8 Kasım 1924’te Cumhûriyet Halk Fıkrasından istifâ eden Refet Bele, 17 Kasım 1924’te ilk muhâlefet partisi olan Terakkiperver Cumhûriyet Fırkasının kuruluşunda yer aldı. Ancak Şeyh Said İsyanı ayaklanmasına ön ayak olduğu gerekçesiyle partinin Haziran 1925’te kapatılmasından sonra 17 Haziran 1926’da Mustafa Kemal’e karşı düzenlenen İzmir Suikasti’yle ilgili olarak tutuklandı ve İstiklâl Mahkemesinde yargılandı. Fakat beraat etti. Kasım 1926’da M.vekilliğinden istifâ ederek Meclisten çekildi. 1939’da İstanbul’dan milletvekili seçilerek tekrar TBMM’ye girdi. 1950’ye kadar dört dönem İstanbul milletvekili olarak vazife yapan Refet Bele, Haziran 1950’de Demokrat Parti hükûmeti tarafından Beyrut’taki Birleşmiş Milletler Filistin Mültecilerine yardım komitesine Türk delegesi olarak gönderildi. Bu vazifeyi Mart 1961’e kadar sürdüren Refet Bele, 2 Ekim 1963’te İstanbul’da öldü.