Ramazan Orucunun Vakti ve Hilâlin Gözetlenmesi

Orucun vakti ikinci fecir (ferc-i sadık) denilen tan yeri ağarmasından güneşin batmasına kadardır. Bu süre içerisinde niyet edilir ve kadınlar hayız ve nifastan temiz olmak şartıyla yemek, içmek ve cinsi yakınlıktan da uzak kalınır.

Şaban ayının yirmidokuzuncu (29.) günü, güneşin batma vaktinde Ramazan hilâlini gözetlemek farzdır. Bakara Sûresinin 185. ayetinde: “içinizden kim Ramazan hilâlini görürse oruç tutsun ” buyurulmaktadır. Hz. Muhammed ise bir hadiste: “Ramazan hilâlini görünce oruca başlayınız, Şevval hilâlini görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olurda hilâli göremezseniz Şabanı otuza tamamlayınız” buyurmaktadır.

Şabanın yirmidokuzuncu günü hilâl gözetlemeğe çıkıldığında havanın bulutluluğu veya kesif toz sebebiyle Ramazan hilâlini görmek mümkün olmazsa, adaletli bir Mü’minin hilâli görüp görmediğine dair yaptığı şahitlik kabul edilir, ve ona göre amel edilir. Buradaki adaletten maksat, dini hususlarda sağlam ve sözü doğru olan kişi, demektir. Bu şahitlikte hür, köle veya kadın aynı hükme tabidir. Adaletli oldukları takdirde şahitlikleri kabul edilir. Kadı bunun şahitliğini reddederse, hilâli gördüğü için, kendisi oruç tutmak mecburiyetindedir.

Gökte görüşü engelleyen bir mani yoksa, hilâli gördüklerini bildiren bir topluluğun şahitliğine ihtiyaç vardır. Bu topluluğun sayısını İslâmî idarenin devlet reisi tayin eder.

O günün Ramazan olduğu kesinleşirse, hükmü duyan bütün İslâm beldelerinin buna uyması gerekir. Coğrafi mevkinin değişmesiyle durum değişmez. Yani her yerde ayrıca gözetlemeye gerek yoktur.

Şabanın yirmidokuzundan sonraki günün, Şabanın otuzu mu, yoksa Ramazan’ın birimi olduğu bilinmezse bu güne “Yevm-i Şek = Şek günü” denir. Bu gün tutulan oruç tatavvu, yani nafile olur.

Ramazanın yirmi dokuzunda da hilâlin gözetlenmesi gerekir. Tek başına Şevval hilâlini gören kişi orucunu bozamaz. Bozarsa keffaret değil, sadece kaza lâzım gelir. Bu günde hava bulutlu veya toz bulutuyla kapalı olursa, kul hakkı taalluk edeceği için, hilâlin görüldüğüne dair iki erkeğin veya bir erkek iki kadının şahitliğine ihtiyaç vardır. Hava bulutlu değilse, yine devlet reisinin lüzûm göreceği sayıda bir topluluğun şahitliğine ihtiyaç vardır. İmam Azam gerek Ramazanın başında, gerek sonunda havanın açık olması halinde şahitliği gereken topluluğun sayısının, iki kişi olmasının yeterli olduğunu ictihad etmiştir.

Kurban ayı olan Zilhicce hilâlinin gözetlenmesi Şevval ayının sonunda hilâl gözetleme hükmüne tabidir.