Pyotr Arkadyeviç Stolypin Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
STOLYPİN, Pyotr Arkadyeviç (1862-1911)
Rus devlet adamı. Gerçekleştirdiği tarım reformuyla varlıklı bir köylü tabakası oluşturarak çarlık yönetimine yeni bir toplumsal destek sağlamaya çalışmıştır.
14 Nisan 1862’de Dresden’de (bugün DAC’de) doğdu, 18 Eylül 1911’de Kiev’de (bugün Ukrayna SSC’de) öldü. Toprak sahibi soylu bir aileden geliyordu. 1885’te devlet hizmetine girdikten sonra 1902’de Grodno Eyaleti’nin, ertesi yıl da Saratov Eyaleti’nin valiliğine atandı. Bu eyaletlerde baş gösteren köylü ayaklanmalarını bastırmadaki acımasızlığıyla çar II. Nikolay’ın gözüne girerek Mayıs 1906’da içişleri bakanlığına getirildi. 1905 Devrimi’nin ardından Mayıs 1906’da toplanan ve üyelerinin çoğunluğunu demokrat ve liberal kişilerin oluşturduğu I.Duma’ nın, çar tarafından dağıtıldığı Temmuz 1906’da, başbakanlığa atandı ve bütünüyle bürokratlardan oluşan bir hükümet kurdu.
“Önce temizlik, sonra reform” sloganıyla gerileme içine giren devrimci hareketi bütünüyle sindirmek üzere harekete geçti. Ülke çapında, düzen karşıtı kişileri gizli oturumlarda yargılayıp yirmi dört saat
içinde idam ettirme yetkisine sahip bir askeri mahkemeler ağı kurarak bini aşkın ayaklanma sanığını halkın “Stolypin kravatı” diye adlandırdığı darağacına gönderdi. Çarlık haber alma örgütü Okhranka’yı güçlendirerek ve kışkırtıcı ajanlar kullanarak gizli devrimci örgütlere ağır darbeler indirdi.
Büyük burjuvazi ve soylularla ittifak kurup varlıklı bir köylü tabakası yaratarak çarlık yönetimine yeni bir toplumsal destek sağlamayı amaçlayan Stolypin, Kasım 1906’da köylülere »zzV’lerden (Rusya’da köy komünü) ayrılarak, paylarına düşen araziler üzerinde özel işletmeler kurma hakkım tanıyan bir tarım reformu kararnamesi çıkardı. Ayrıca köylülerin zemstvo ’larda (yerel yönetim kurulu) daha yüksek bir oranda temsilini sağlayacak önlemler aldı. Ardından yönetiminin anayasal meşrutiyet görünümünü koruyabilmek için, Mart 1907’de II.Duma seçimlerini yaptı. Ancak üyelerinin çoğunu çarlık yönetimine muhalif siyasi hareketlerin temsilcilerinin oluşturduğu bu meclisten reform yasalarını geçiremeyince, sosyal demokrat milletvekillerinin bir darbe hazırlığı içinde olduğu yolunda uydurma bir gerekçe göstererek Haziran 1907’de II.Duma’yı da dağıttı. 1905 Devrimi’ni noktalayarak ülkede bir gericilik dönemini başlatan bu olayın hemen ardından, seçim yasasında değişiklik yaparak işçilerin, köylülerin ve ulusal azınlıkların temsil hakkına önemli sınırlamalar getirdi. Böylece Kasım 1907-Haziran 1912 arasında etkinlik gösteren III. Duma’da büyük toprak sahiplerinin ve soyluların egemen olmasını sağladı.
Duma’da çoğunluğu oluşturan Oktobristler ile işbirliğine giden Stolypin, 1910’da ve 1911’de çıkardığı yeni yasalarla 1906’da başlatmış olduğu reformları pekiştirdi. Bu arada Kara Yüzler adlı terör örgütünü de el altından destekleyerek bu örgütün yardımıyla işçiler ve köylüler üzerinde yoğun bir baskı kurdu; tüm devrimci etkinlikleri acımasızca bastırdı. Polonyalılar’ın, Yahudiler’in ve öteki etnik toplulukların özgürlüklerini kısıtlarken, Finlandiya’nın da özerkliğine son vererek bir Ruslaştırma siyaseti izledi. Mart 1911’de zemstvo sistemini ülkenin batı kesiminde de yerleştirebilmek için II.Nikolay’m Duma ile Devlet Konseyi’nin etkinliklerini geçici olarak askıya almasını sağladı. Bu uygulamasıyla kendisini anayasayı çiğnemekle suçlayan ılımlı sağın desteğini yitirince, aşırı sağcılarla sıkı bir işbirliğine yöneldi. 14 Eylül 1911’de gizli polis örgütüne sızmış bir devrimcinin silahlı saldırısı sonucu öldürüldü.
Stolypin’in tarım reformu sonucu 1907-1916 arasında mirlerden ayrılarak özel işletmelerini kuran iki milyondan fazla köylünün yansından fazlası, kısa bir süre içinde topraklarım yok pahasına kulak’lara (varlıklı köylüler) satarak işçi olarak çalışmak üzere büyük kentlere göç etti. Tarımda sermaye yoğunlaşması ve mülksüzleşme süreçlerini hızlandıran bu reform, sonuçta amacının tam tersi bir sonuç doğurarak, 1905 Devrimi sırasında büyük ölçüde pasif kalmış olan köylülerin, düzen karşıtı bir siyasi güç durumuna gelmesine yardımcı oldu. Öte yandan tarımda özel mülkiyetin yaygınlaşması, iç pazarın genişlemesini sağlayarak Rus sanayiininl909-1913 arasında önemli bir atılım yapmasının koşullarını da hazırladı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi