Psikolojiye Giriş

Psikoloji Alt Dalları Nelerdir ?

   Psikoloji Biliminin Alt Alanları

Gündelik hayat içinde, insanlar hakkında sorduğunuz/sorabileceğiniz soruları düşününüz. Şu anda okuduğum bilgileri nasıl daha iyi aklımda tutabilirim? Annemle/babamla neden görüş ayrılıklarımız oluyor? İnsanlar gerçekten giderek daha saldırganlaşıyor mu? Neden küçük çocukların yapamadığı şeyleri büyük çocuklar yapabiliyor? Kız/erkek arkadaşlarımla yaşadığım sorunları nasıl çözebilirim? Gerçekten reklamlardan bu kadar etkileniyor muyuz? Ben de yaşlanınca babaannem/dedem gibi mi olacağım? İnsanların bir futbol takımına bu kadar yürekten bağlı olabilmelerinin nedenleri neler olabilir?

Bunlara benzer soruları hepimiz sorabiliriz. Bu sorular bize aynı zamanda insan davranışlarının çeşitliliği, çok boyutluluğu ve farklı alanlara yaygınlığı hakkında bir fikir vermektedir. İşte insan davranışlarındaki bu çeşitlilik, insanın çok çeşitli yönleri üzerine uzmanlaşmış alt alanların oluşumu gerekli kılmıştır. Yukarıda sizin için yazılmış bu soruların hemen her biri psikolojinin bir başka alt alanı/alanları tarafından cevaplanmaya çalışılmaktadır. Şüphesiz yukarıdaki sorularla temsil edilmeyen alt alanlarda bulunmaktadır. Şimdi bu alt alanlara bir göz atalım.

Gelişim psikolojisi, insanların yaşamları boyunca bilişsel, duygusal ve sosyal olarak nasıl değişim gösterdiklerini tanımlamak ve neden böyle olduğunu açıklamak amacını taşır. Örneğin küçük çocukların

 

yapamadığı şeyleri büyük çocukların nasıl yapabildiklerini açıklamak veya babaannenizden/dedenizden nasıl farklı veya benzer olabileceğinizi açıklayan ilkeleri ortaya koymak gelişim psikolojisinin konu alanına girer.

Deneysel psikoloji dil, hafıza, öğrenme, duyum ve algı gibi belirli süreç ve işlevleri inceler ve insan zihninin temel özelliklerini tanımlama ve açıklama amacını taşır. Örneğin bir metni nasıl daha iyi aklınızda tutabileceğizle ilgili cevaplar bu alanda yürütülen araştırmalar vasıtasıyla ortaya konulabilir.

Sosyal psikoloji, insanların tavır ve davranışlarını belirleyen sosyal etmenleri ve insanların küçük gruplar içerisindeki davranışlarını ve etkileşimlerini tanımlamak ve açıklamak amacını taşır. Bir futbol takımına neden/nasıl yürekten bağlı olunabildiği, bu aidiyetin bireyin diğer davranışları üzerindeki etkileri, saldırgan ya da fedakarca davranışların nedenleri ve etkileri sosyal psikolojinin çalışma alanına girmektedir.

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, bireylerin çalışma ortamları içerisindeki davranışları, bunları etkileyen etmenler, daha sağlıklı ve mutlu çalışabilmek için yapılabilecek kurumsal düzenlemeler ile ilgilenmektedir. Endüstri psikologları, iş yerlerinde çalışan bireylerin streslerinin nasıl azaltılabileceği, bir işe en uygun personelin nasıl seçilebileceği gibi konularda çalışmalar yürütürler.

Klinik Psikoloji, psikolojik kökenli sorunları olan bireylerin bu sorunlarının çözümünde yardımcı olmak amacını taşır. Aynı zamanda bu davranışların nedenleri, çözümleri ve ne tür teknikler kullanılarak ele alınabileceği ile ilgili araştırmalar yürütür.

Bu temel alt alanların dışında, bir ya da bir kaç alanının kesişimlerinden ortaya çıkan ve insan davranışının çeşitli boyutlarını irdeleyen trafik psikolojisi, okul psikolojisi, spor psikolojisi, eğitim psikolojisi, sağlık psikolojisi gibi alt alanlarda bulunmaktadır.

Psikoloji farklı alt alanlarda uzmanlaşarak çalışmakta olsa bile, insanı tüm boyutlarıyla kavrayabilmek için en azından bir kaç alt alanın bilgisinin birbirini desteklemesi gerektiği açıktır. Örneğin bilişsel gelişim üzerine çalışmak isteyen bir araştırmacı, hem gelişim ve hem de deneysel psikolojiden gelen bilgileri birlikte ele almak durumundadır.

Bir alt alanda uzmanlaşmak ve bu ünvanı kullanmak lisans eğitimini tamamladıktan sonra, bu alanda en az yüksek lisans derecesi elde etmekle mümkündür. Dolayısıyla, pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de, psikolog olabilmek için dört yıllık psikoloji lisans eğitimini tamamlamak; belirli bir alt alanın uzmanı olabilmek için ise ilgili alanda en az yüksek lisans eğitimi görmek gerekmektedir.

Psikologlar normal insan davranışlarıyla ilgilenirler. Psikiyatristler ise organik kökenli normal dışı davranışların tanı ve tedavisinde uzmanlaşmışlardır.. Psikiyatristlik ülkemizde 6 yıl olan tıp eğitimini tamamlayarak hekim olduktan sonra psikiyatri alanında uzmanlık eğitimi alarak yürütülebilen bir meslek alanıdır. Psikiyatristler tıp eğitimi aldıkları ve organik kökenli rahatsızlıklarla ilgilendikleri için ilaçla tedavi yürütebilirler . Pek çok durumda, etkili bir tedavi süreci için psikologla psikiyatristin işbirliği yaparak çalışması gerekir.

 

 

Psikolojinin Alt Dalları

 

Psikolojinin alt dalları 4 bölümden oluşmaktadır. Bunlar Deneysel Psikoloji, Sosyal Psikoloji, Psikometrik Psikoloji ve Uygulamalı Psikoloji alanlarıdır. Kpss A grubu ve Kpss Gelişim Psikolojisi konularına soruları yaydığımızda bu alandan çok fazla soru çıkmamıştır bugüne kadar. Ancak bu çıkmayacağı anlamına da gelmez. Her konuyu teker teker incelemeliyiz ki çeldirici şıkları bile ortadan kaldıralım. Şimdi psikolojinin alt dalları konusunu irdeleyelim.

1) Deneysel Psikoloji: İlk deneysel psikoloji çalışmaları genelde duyum süreci ve psikomotor davranışlar üzerinde yapılmıştır. Günümüzde ise artık davranışın her yönü deneysel yöntemlerle araştırılmaktadır. Çoğu kez özel laboratuvarda yapılan deneysel psikoloji çalışmaları daha çok insan davranışları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bazı psikologlar da insan ve hayvan davranışlarını karşılaştırmaktadır. Psikolojinin alt dalları arasında yer alan Deneysel Psikolojinin de iki alt dalı bulunmaktadır.

* Fizyolojik Psikoloji: Davranışın biyolojik temellerinin araştırılmasını , davranışların birbiriyle olan ilişkilerini inceler.

* Karşılaştırmalı Psikoloji: Değişik davranış kalıplarını öğrenmenin nasıl oluştuğunu, öğrenmeyi etkileyen etmenleri, öğrenmenin nasıl daha çok gelişebileceğini, güdülenmeyi ve önemini , öğrenme, algılama ve duyum gibi süreçleri incelemektedir. Önce değişik hayvan türlerini kendi içinde ele alarak davranışlarını incelerler ve sonrasında bu türlerin davranışlarını birbirleriyle karşılaştırırlar. Basitten karmaşığa doğru davranışlardaki farklılıkları incelerler. Biyoloji bilimiyle yakından ilgilidir.

2) Sosyal Psikoloji: Psikolojinin alt dalları arasında yer alan Sosyal Psikoloji, canlının sosyal ortamdaki ya da sosyal uyarıcılar karşısındaki davranışlarını inceleyen psikoloji dalıdır. Sosyo-kültürel kuramların , teknoloji, bilim, değişik grup ve ortamların , bireyin davranışlarını , inançlarını , tutum ve kişiliğini nasıl şekillendirdiğini inceler.

3) Psikometrik  Psikoloji: Davranışın ölçülmesi ve değerlendirilmesi , istatistik ve matematiksel teknik ve yöntemlerin psikolojiye uygulanması, davranışların açıklanabilmesi ve yordanmasına katkı sağlayacak matematiksel yöntemlerin kullanılmasını ve geliştirilmesini sağlamaktadır.

4) Uygulamalı Psikoloji: Çok geniş bir alanı kapsayan, toplumsal yaşamın çeşitli alanlarında karşılaşılan problemlerin çözülmesine yardımcı olan psikolojinin alt dalları arasındadır. Uygulamalı Psikolojinin de birçok alt dalı bulunmaktadır. Şimdi Kpss A Grubu ve Kpss Gelişim Psikolojisi konusu kapsamında bulunan ve Kpss sorularında bizi ilgilendiren bu alt dalları inceleyelim.

* Klinik Psikoloji: Kişiliğin gelişmesi ve davranış bozukluğu üzerinde araştırmaları yapan psikolojinin alt dalları arasında yer alır. Bireye kişilik gelişimi için yardım etmekte ve davranış bozukluğunu giderici gerekli araç, teknik ve yöntemleri geliştirmektedir.

* Danışmanlık Psikolojisi: Öğrencilerin eğitim ve öğretimine ilişkin bireysel sorunlarıyla ilgilenen danışmanlık psikolojisi, okul psikolojisi ile de yakından ilgilidir. Öğrencilerin sorunlarını çözme, kendilerini daha iyi anlamalarını sağlama , eğitim ve mesleki konularda öğrencilere rehberlik yapma gibi konular üzerinde hizmetlerini yürütmektedir.

* Endüstri ve Örgüt Psikolojisi: Endüstri ve işletmelerde kişilerin birbirleriyle , işletme ve işletme teknolojisi ya da araç gereçleriyle etkileşimini inceleyen psikoloji dalıdır. Ayrıca verimli çalışabilmek için gerekli olan bilgileri toparlayıp bunlar üzerinde çalışmaktadır. Bu alandaki psikologlar personel seçme, hizmet içi eğitim verme, personeli en verimli şekilde yetiştirme , iş ve verim değerlendirme gibi görevleri üstlenmektedir.

* Eğitim Psikolojisi: Verimli öğrenme ortamlarının oluşturulması ve uygulanması üzerine araştırma yapan ve psikolojinin alt dalları arasında en önemli yere sahip olan dallardan birisidir. Çünkü Kpss A grubu ve Kpss Gelişim Psikolojisi soruları içerisinde bizim en çok muhatap olacağımız dallardan birisidir. Gelişim, öğrenme, ruh sağlığı gibi konular üzerinde duran eğitim psikolojisi ilgili teknik ve yöntemleri eğitim ortamına uygulamakla ilgilenmektedir.

** Öğrenme Psikolojisi: Olumsuz davranışların değiştirilmesine, bireyin ortama uyum sağlamasına, insanlarla uyumlu ilişki içersinde olmasına katsı sağlayan psikoloji dalıdır. Eğitim Psikolojisinin ilgi alanına giren öğrenme psikolojisi, algılama, hatırlama, problem çözme, unutma gibi olgular üzerinde yoğunlaşmaktadır.

** Gelişim Psikolojisi: Bir yaşam boyunca insanların davranışlarında bedensel, bilişsel, duyuşsal ve sosyal yönlerden gelişimini inceleyen ve araştıran psikoloji dalıdır. Gelişim Psikolojisi de Eğitim Psikolojisinin algi alanındadır.