Prospero Alpini Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ALPINI, Prospero (1553-1616)

İtalyan botanikçi ve hekim. Akdeniz ülkelerinin bitki örtüsünü inceleyerek, bu iklime özgü pek çok bitki türünü Avrupa’ya tanıtmıştır.

23 Kasım 1553’te, Venedik yakınlarındaki Ma-rostica’da doğdu.. Padova Üniversitesi’nde tıp öğrenimi gördü. Osmanlı egemenliği altında bulunan Kahire’deki Venedik ticaret konsolosunun özel hekimliğini yaptığı üç yıl boyunca (1580-1583) Mısır’ı ve Ege Denizi adalarını dolaşarak bitki örtüsünü, yerel hastalıkları, uygulanan tedavi yöntemlerini inceledi. 1593’te Padova Üniversitesi’nde botanik profesörlüğüne ve aynı üniversiteye bağlı Botanik Bahçesi’nin yöneticiliğine atandı. 23 Kasım 1616’da (kimi kaynaklara göre 6 Şubat 1617’de) Padova’da öldü.

Alpini’nin Padova’ya döndükten sonra yayımladığı ilk iki yapıtı, özellikle Mısır’daki inceleme ve gözlemlerinden kaynaklanır. Yalnızca Akdeniz ve Ortadoğu ülkelerinde görülen hastalıkları tanımlayarak Mısır ve Türk hekimlerinin uyguladığı tedavi yöntemlerini anlatan De Medicina Aegyptorum (1591), Mısır ve Osmanlı hekimliğinin o çağdaki durumunu belgeleyen değerli bir tıp tarihi incelemesidir. 1592’de yayımlanan De Plantis Aegypti liber adlı ikinci kitabı ise, Alpini’nin ilk kez Mısır’da gördüğü ve Avrupa’nın o güne değin bilmediği kahve, hurma, muz, zencefil, Senegal akasyası gibi 50 kadar bitki türünü Batı’ya tanıtan ilk yapıttır. O dönemin hemen bütün hekimleri gibi botanikle de ilgilenen Alpini, kitabında ağaç oyma tekniğiyle resimlediği bu bitkileri yalnız tanıtmakla kalmamış, Padova Botanik Bah-çesi’nde pek çoğunu yetiştirmeyi başarmıştır. Nitekim ilk kez onun Avrupa iklimine alıştırdığı, zencefilgillerden bir tür, adım Alpini’den almıştır (Alpinia).

Tanının önemini vurgulayarak, çeşitli hastalıklarda yaşama ve ölüm olasılıklarını değerlendirdiği üçüncü yapıtı De Praesagienda Vita et Morte Aegro-tontium (1601) da çeşitli dillere çevrilmiş değerli bir başvuru kaynağıdır.

•    YAPITLAR: De Medicina Aegyptorum, 1591, (“Mısır Hekimliği Üstüne”); De Plantis Aegypti liber, 1592, (“Mısır Bitkileri Üstüne”); De Praesagienda Vita et Morte Aegrotontium, 1601, (“Hastalıklarda Yaşama ve Ölüm Olasılıkları Üstüne”).

•    KAYNAKLAR: A.Arber, Herbals, 1912; R.H.Major, A History of Medicine, 1954.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi