Edebi Şahsiyetler

Praksiteles Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PRAKSİTELES (İÖ 4.yy)

Eski Yunan, heykelci. Duyumsal nitelikteki üslubu ile Helenizm ve Rönesans heykel sanatlarını etkilemiştir.

İÖ 490 dolaylarında Atina’da doğdu, ölüm tarihi bilinmiyor. İÖ 375-330 arasında etkinlik gösterdi. Heykelciliği babası Yaşlı Kephisodotos’tan öğrendi. Sağlığında yardımcılığını yapan oğulları Genç Kephisodotos ve Timarkhus, Praksiteles’in ölümünden sonra portreleri ve alegorik figürleri ile tanındılar. Praksiteles’in yaptığı anıtlar Atina başta olmak üzere Doğu Yunanistan’daki birçok kente dikildi. Öbür Yunanlı heykelcilerin tersine bütün heykelleri mermerdendi. Yapıtları en çok kopya edilen Yunanlı sanatçı da o oldu.

Praksiteles, Yunanistan’ı yüz yıldır yöneten Atina uygarlığının bozulmaya yüz tuttuğu ve her türlü duyumsallığın yüceltildiği bir dönemde yaşamıştır. Bu özellikler doğal olarak sanata da yansımıştır. Nitekim Yaşlı Kephisodotos 4.yy’da giderek yaygınlaşan duygusal ve içsel anlatımlara yakınlık duymuştu. Sonunda babasının bıraktığı yerden başlayan Praksiteles, Eros, Apollon, Hermes ve Satir gibi mitolojik figürleri konu alan gençlik dönemi ürünlerinde, daha gelişme aşamasında olan genç erkek tipini yaratmıştır. Atlet ve savaşçı gibi Yunan heykelciliğinin geleneksel figürlerine ilgi duymamış, erotik bir yönü olan kadın ve erkek figürlerini yeğlemiştir.

Kertenkele Öldüren Apollon Praksiteles’in gençlik dönemi üslubunun en güçlü örneğidir. Belli bir olayı izlerken betimlediği bu figürlerin dengesiz hareketleri, çoğunlukla destek öğelerinin kullanılmasını gerektirmiştir. Bunlar Klasik dönem heykelciliğinin sağlam kuruluşundan yoksundurlar. Uyandırdıkları zerafet ve çekicilik duygularıyla dikkati çekerler. Praksiteles Aphrodite’yi yan beline kadar çıplak olarak betimlediği Arles Aphroditesi’nde yüzeyleri kesin kırılmalarından anndırarak birbirleriyle kaynaştırmıştır. Heykelin vücudunun dolgun ölçüleri, zayıf ve uzun yüzü, dudaklarına işlenmiş hoşnutsuz çizgiler ve gür, dalgalı saçlan 4.yy’ın sanatının moda özellikleri arasındadır.