Sosyoloji

Platon – Protagoras

Platon – Protagoras – ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

(Sokrates’in bir arkadaşı)

Sokrates, bahse girerim, gene güzel Alkibiades’in peşinde
idi.

(Sokrates)

Sakaldan ne çıkar! Hayranı olduğun Homeros tam Alkibiades’in
yaşı olan tüylenme devrinin en sevimli yaş olduğunu söylememiş miydi? (309b)

(Sokrates)

Doğrusu hiçbir bilge Protagoras’la boy ölçüşemez. (309d)

Protagoras’a ne denir? Herkes sofist olduğunu söyler… (311e)

…bize sorulsa, sofist hangi çeşit bilinecek şeyde
bilgilidir, ne iş görür? Ne cevap verirdik? Başkalarını konuşmakta usta kılmayı
bilir demekten başka ne söylenebilir…

Sofist bizi acaba ne üzerinde konuşmakta usta kılar. (312d)

…bilim satın almak, gıda satın almaktan çok daha
tehlikelidir.

…bir kere satın alındı mı, doğrudan doğruya ruha yerleşir…
(314a)

Tanrıların var oldukları, ölümlülerin henüz türemedikleri
zamanlardı. Bunların yaratılmaları için mukadder olan an gelince, tanrılar
toprak, ateş ve bunlara karışabilen şeylerle meydana gelmiş hamurla yeraltında
onlara biçim veriyorlardı. Işığa kavuşacakları an yaklaşınca tanrılar her
birine lüzumlu olan güçlerin de gereğince dağıtılmasını Prometheus’la
Epimetheus’a bıraktılar. (320d)

…ince düşünemeyen Epimetheus, farkına varmadan elindeki
bütün güçleri hayvanlara harcamıştı. (321c)

Prometheus insanın korunmasını sağlayacak bir şey
bulamayınca Hephaestos’la Athena’nın sanatlar bilgisini ve ateşi çalıyor –çünkü
ateş olmadan sanat bilgisi hem olamaz hem de bir işe yaramaz- sonra da onu
insanlara armağan ediyor. (321d)

Epimetheus’un yanlışı yüzünden Prometheus’un hırsızlıkla
suçlandığı söylenir. (322a)

…suçluları cezalandırmak ne demektir…

…suçlu bir daha yapmasın, başkasına da ibret olsun diye
cezalandırılır. Cezanın amacı, gerçekten suçu önlemekse erdem öğretilir bir şey
demektir. (324b)

Erdem bir bütündür de doğruluk, ölçü, dinlilik bu bütünün
bölümleri midir, yoksa bu saydığım erdemler bir tek bütüne verilen başka başka
adlar mıdır? (329c)

Bilgelik de cesaret de erdemin parçalarından sayılabilir
değil mi? (329e)

…bir sonuç ancak, se…
ise
’leri kaldırmakla ispat edilmiş olur. (331c)

…her karşıtın çok değil tek karşıtı var… (332c)

Birbirine karşıt olan şeylerin de karşıt sebeplerden
çıktığını söylemiştik.

Hareketler birbirinin karşıtı olunca, bunları doğuran
sebeplerin de birbirlerinin karşıtı olması gerekmez mi? (332d)

…bize benzeyen bizim gibi davranacaktır. (338b)

Şairin söyledikleri birbirini tutmazsa, yine güzel mi
sayarsın?

“Hayır” (339b)

Şüphesiz iyi adam olmak gerçekten güçtür, ama bir zaman için
olmak mümkündür. (344c)

Olmak güçtür ama gene de mümkündür, halbuki olmuş olmak
imkansızdır. (344e)

 

…kötülüğün biricik sebebi bilginin elinden gitmesidir. Ama
kötü olanın kötü olması mümkün değildir, çünkü o zaten kötüdür, kötü olmak için
önce iyi olmak gerekir. (345b)

…Bilgelik, ölçü, cesaret, doğruluk, dindarlık denen bu beş
şey bir tek şeye verilen başka başka adlar mıdır, yoksa bu adlardan her biri
kendine göre özellikleri olan ve birbirinin aynı olmayan başka başka şeylerin
karşılığı mıdır? (349b)

…ölçü sanatı bütün bu yanılmaların önüne geçmez mi? (356e)

Türkçeleştiren: Nurettin Şazi Kösemihal

Sosyal Yayınlar, 2001