Tarihi Şahsiyetler

Pierre-Simon Laplace Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

LAPLACE, Pierre Simon (1749-1827)

Fransız matematik bilgini. Güneş sisteminin kararlılığı problemine ve olasılıklar kuramına katkılarıyla tanınır.

Laplace, Mart 1749’da Normandiya’da, Beaumont-en-Ange’da doğdu, 5 Mart 1827’de Paris’ te öldü. Yaşamının ilk yıllarına ilişkin bilgiler çok azdır. Yalnızca yoksul bir çiftçi ailesinin oğlu olduğu, öğreniminin daha ilk yıllarında ortaya çıkan yetenekleriyle varlıklı komşularının ilgisini çektiği, öğrenimini komşularının desteğiyle Beaumont’daki askeri okulda sürdürdüğü ve on sekiz yaşında köyünden ayrılıp Paris’e gittiği biliniyor, Paris’e gittikten sonra köyüyle tüm bağlarını koparan Laplace, mekaniğin ilkelerine ilişkin bir yazısı aracılığıyla hayranlığını kazandığı d’Alembert’in yardımıyla Paris Askeri Okulu’nda matematik profesörlüğüne getirildi. 1773’te Güneş sisteminde bulunan gezegenlerin Güneş’ten uzaklıklarının ortalamasının değişmediğini göstererek ilk başarısını kazandı ve Paris Bilimler Akademisi’nin yardımcı üyeliğine seçildi. 1796’da Exposition du systeme du monde (“Dünyanın Sisteminin Açıklanışı”) adlı kitapta oldukça basit bir biçimde açıkladığı araştırmalarının sonuçlarım, ilk cildi 1789’da yayımlanan ve ancak 1825’te tamamlanan 5 ciltlik Mecdnique celeste’de (“Gök Mekaniği”) derledi. Ünlü kimyacı Berthollet ile birlikte Paris yakınındaki Arcueil’de bir tür araştırma enstitüsü kuran ve birçok genç bilim adamının yetişmesine katkıda bulunan Laplace siyasal yaşama da katılmış, ancak bu alanda yönetim değişikliklerinden zarar görmemesini sağlayacak olumsuz bir kişilik sergilemişti. 1789 Devrimi sırasında suçlanmamayı, dahası Bureau des Longitude’un başkanlığına getirilmeyi, ardından yönetimi ele geçiren Napoleon’dan da saygı görmeyi başarmıştı. Napoleon tarafından içişleri bakanlığına getirilen ancak kısa bir süre sonra bu görevden alınarak senato üyeliğine atanan Laplace, gözden düşmesi üzerine Napoleon ile ilişkisini kesip, onun görevden alınması kararma katılarak yeni yönetimle de anlaşma ve bir anlamda da yaşamının her döneminde rahatça bilimsel çalışma yapma olanağı bulmuştu.

Astronomi, matematik ve fiziğin çeşitli alanlarına önemli katkılarda bulunan Laplace, gerçek ününü Güneş sisteminin kararlılığı probleminin çözümünü amaçlayan kuramsal astronomi çalışmalarıyla kazandı. Yıllar süren ve Fransa’nın Newton’u olarak anılmasını sağlayan çalışmalarım içeren ünlü Mecanique celeşte’ de kendi araştırmalarıyla, Euler, Lagrange, d’Alembert ve Clairaut’nun araştırmalarının bir bireşimini oluşturarak, gök mekaniği konusunda o güne değin elde edilmiş tüm sonuçlan derlemeyi başardı. Ancak çalışmalarını yürütürken Lagrange ve d’Alembert ile sürekli yazıştığı bilinen Laplace, kitaplarında bu bilim adamlarından hiç söz etmeyerek bütün buluşların kendisine ait olduğu izlenimini yaratmaya çalışmakla suçlanmıştır. Köylü kökenli oluşunu da unutturmaya çalışan, kendisine yardım etmiş pek çok insanı daha sonra unutmayı seçen Laplace’ın, siyasi yaşamında sergilediği güvenilmezliğinin ve fırsatçılığının, bilimsel yaratı konusunda işbirliği yaptığı kişilere karşı tutumunda da ortaya çıktığı öne sürülmüştür.