Edebi Şahsiyetler

Pierre de Marivaux Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MARIVAUX, Pierre de (1688-1763)

Fransız tiyatro yazarı ve romancı. 19.yy’daki Romantik akıma geçişin öncülerindendir.

Pierre de Carlet de Chamblain de Marivaux, 4 Şubat 1688’de Paris’te doğdu, 12 Şubat 1763’te aynı kentte öldü. Soylu ve zengin bir ailedendi. Hukukçu olan babası oğlunun da aynı uğraşa yönelmesini istediğinden Marivaux bir süre hukuk okudu. Bir yandan da tiyatro ile ilgilendi. İlk oyununu yazdığında daha yirmi yaşındaydı. Parisli soyluların evlerinde düzenledikleri edebiyat toplantılarına katılması belirli bir üslup edinmesinde yardımcı oldu. 1717’de gazete ve dergilere deneme türünde yazılar yazmaya başladı. 1720’de parasının bulunduğu banka iflas edince tüm varlığını yitirdi, yaşamını yalnızca yazarlıkla sürdürmek zorunda kaldı. Başarısız birkaç dergi çıkarma girişiminden sonra yine oyun yazarlığına döndü. Önceleri değişik türler denedi. Parodiler, alegoriler, satirik fanteziler yazdı. 1727’de Comedie-Française tiyatrosu koşukla yazdığı bir tragedya olan Annibal’i sahneledi. Ancak Marivaux’nun gerçek yeteneği yine Paris’teki bir İtalyan tiyatro topluluğu için yazdığı oyunlarda ortaya çıktı. Bu topluluk tarafından sergilenen ilk başarılı güldürüsü Arlequin poli par l’amour (Aşk ile İncelen Arlequin) idi.

1742’de Academie Français’e üye seçildi. 1740’lardan sonra önemli sayılabilecek bir yapıt ortaya çıkaramadı ve geçim sıkıntısı içinde öldü.

Marivaux’nun güldürülerinde romantik bir dekor içinde, düşsel ülkelerde geçen öyküler yer alır. Başlıca öğe olan aşk, coşku ve yoğunluktan yoksun olmasına karşın, hoş ve huzur verici bir duygu niteliğindedir. Derinliği pek yoktur, ama basit ya da önemsiz de değildir. Olaylar zekâ ve incelik dolu sözcüklerden oluşan ve “marivaudage” deyimiyle anılan Marivaux’ya özgü bir üslupla anlatılır. Oyun kişileri doğallığın dışına çıkmaz. Kaba güldürü ya da soytarılığa yer olmadığından, izleyici hiçbir zaman kahkahaya boğulmaz. İncelikli konuşmalar aracılığıyla olaydan olaya ustaca geçişler yapılır.

Marivaux, o dönemde gözde olan töre romanı türünde yazdığı romanlarına ise insan ruhuna ilişkin irdelemelerle psikolojik bir derinlik kazandırmıştır. Başlayıp da tamamlayamadığı üç romandan ilki olan La vie de Marianne’ds. (“Marianne’in Yaşamı”) kadının duygusallığı ve duyarlığını yüceltir. Bitmemiş olmasına karşın bu yapıt, roman türünün gelişimi içinde önemli bir yer tutar. Marivaux yapıtlarında genelde ahlakçı bir kaygı gütmüştür. Ancak, bu dinsel baskıdan değil, insanın doğasından kaynaklanan bir ahlakçılık anlayışıdır.

Yeni Klasik akımın Fransa’da geçerliliğini koruması ve bu akımın gözde türünün tragedya olması, Marivaux’nun yaşadığı günlerde yeterince ün kazanamamasına neden olmuştur. Ancak 19.yy’da eleştirmen Sainte-Beuve’un yapıtlarını yeniden değerlendirmesiyle tanınmıştır. Günümüzde Fransa’da Moliere’ den sonra oyunları en çok sahnelenen tiyatro yazarıdır.

•    YAPITLAR (başlıca): Oyun: La surprise de l’amour, 1722, (“Aşkın Sürprizi”); Arlequin poli par l’amour, 1723, (Aşk ile İncelen Arleauin, 1961); Annibal, 1727; La jeu de l’amour et du hasard, 1730, (Gönül ve Kısmet Oyunu, 1946); Le legs, 1736, (Bağış, 1945); Lesfausses confidences, 737, (Sahte Sırdaşlar, 1949); L’epreuve, 1740, (“Sınama”). Roman: La vie de Marianne, 1731-1741, (“Marianne’in Yaşamı”); Le paysan parvenue, 1734-1735, (“Sonradan Görme Bir Köylü”); Pharamond, 1737.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi