Filozof Biyografileri

Pierre de Fermat Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

FERMAT, Pierre de (1601-1665) Fransız matematik bilgini. Olasılıklar hesabının, sayılar kuramının ve sonsuzküçükler hesabının temellerini atmış, 17. yy’ın en büyük matematikçileri arasında yer almıştır.

17 Ağustos 1601’de, Toulouse yakınlarındaki Beaumont -de-Lomagne’da doğdu, 12 Ocak 1665’te Castres’da öldü. Gençlik ve öğrenim yıllarından geriye pek az bilgi kaldığı gibi, ileriki yaşlarında da, Paris’teki dostlarıyla sık sık yazışmış olmasına karşın, aldığı görevler ve matematik çalışmaları dışında özel yaşamına ilişkin hemen hiçbir bilgi derlenememiştir. Büyük bir olasılıkla Bask kökenli olan ailesi, babasının deri ticaretiyle sağladığı geçim düzeyi ve yüksek devlet memurları yetiştirmiş anne tarafı ailesinden gelen soyluluk unvanıyla toplumda saygın bir yer edinmişti. 17. yy Fransa’sına özgü soylu sınıf geleneğini sürdürerek, devlet ve toplum yönetiminde görev almak üzere yetiştirilen Fermat, Yunanca ve Latince dilleriyle edebiyatına, retorik ve matematiğe ağırlık veren sağlam bir klasik eğitimden sonra hukuk öğrenimine başladı. Gene pek kesin olmayan bilgilere göre, bir süre Toulouse ve Bordeaux üniversitelerine devam ettikten sonra, 1631’de Orleans Üniversitesi’nden hukuk diploması alıp Toulouse’a döndü, bir ay sonra da annesinin yeğenlerinden biriyle evlendi.

Aynı yıl, Toulouse parlamentosunun üyeleri arasına katılan Fermat, 1638’de soruşturma görevlisi, 1642’de yüksek konsül üyesi, 1648’de parlamento sözcüsü olmuş ve yaşamını hep aynı kentte yasa görevlisi olarak sürdürmüştür. Kimi belgeler bu görevlerinde pek başarılı olmadığım belirtirse de, sosyal konumunun da sağladığı ayrıcalıkla meslek yaşamında giderek üst görevlere yükselen Fermat, kendisini 17. yy’ın en büyük matematikçileri arasına katan matematik çalışmalarını hep “amatörce” bir uğraşı olarak görmüştür. Görevinden arta kalan zamanını matematik ve Latince yazın çalışmalarıyla değerlendiren, beş çocuğu ve karısıyla dingin, sağlıklı bir yaşam süren Fermat, görevli olarak gittiği Castres’ da 64 yaşındayken ölmesine karşın, Toulouse’daki mezarının taşında 57 yıl yaşadığı yazılıdır.

Fermat’mn yazışmalarından, bir yandan Fransız matematikçi Viete’nin simgesel cebir ve denklemler kuramından bir yandan da o dönemin bütün aydınları gibi, Antik Çağ’dan kalan yapıtlardan etkilendiği ve birçok konuda Pappos Diophantos ve Apollonios’un çalışmalarından yola çıktığı anlaşılmaktadır. Çalışmalarını yayımlamayı düşünmemesi, bu nedenle de buluşlarını kimi kez kanıtsız olarak, kimi kez de tamamlamadan dostlarına göndermesi ya da yalnızca kitap sayfalarının boşluklarına not etmekle yetinmesi yaşamı süresince ün kazanmasını engelledi. Çalışmaları ancak 19. yy’m ortalarında gerektiği gibi değerlendirilebilen Fermat günümüzde analitik geometri, sonsuzküçükler hesabı (calculus) ve olasılık kuramı gibi temel matematik dallarının kurucuları arasında anılmaktadır.