Pherecydes (Ferekidis) Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

PHEREKYDES (İÖ 584 ? – 499 ?)

Anadolulu bilge. Doğa konusunda yapıt veren ilk düşünür olarak tanınmış, yeryüzünün evrenin odağı olduğunu ileri sürmüştür.

Siros Adası’nda doğduğu, Manisa ya da Efes’te öldüğü sanılmaktadır. Diogenes Laertius’un belirttiğine göre Siroslu Babys’in oğludur, 59. Olimpiyat yılında (540) yaşamıştır. Yaşamı konusunda ileri sürülen bilgiler kesin olmadığı gibi onunla ilgili kaynaklar da birbirini tutmamaktadır. Filozof Pittakos’un öğrencisi olmuş, Pythagoras’la görüşmüş, onun konuşmalarını dinlemiştir.

Pherekydes doğa konularını içeren ilk yapıtın yazarı olarak bilinir. Tanrı, evren, bilgelik, sevgi, nesnelerin yapısı gibi sorunlar üzerinde durmuş, yeryüzünü evrenin odağı olarak tanımlamıştır. Ona göre evrenin oluşumunda üç temel ilke vardır. Bunlardan ilki Kronos (zaman), İkincisi diriliğin kaynağı olan Zas (Zeus), üçüncüsü de yeryüzünü biçimlendiren Kythonie’ dir. Bu üç kurucu ilke önsüz-sonsuzdur. Evrenin oluşumunda önce yeryüzü ortaya çıkmıştır. Onun çevresini kuşatan ve onu odak durumuna getiren varlıklar sonradan, belli sürelere göre, biçimlenmiştir. Bu varlık türlerinin oluşumunda birleştirici, uzlaştırıcı öğe eros’tur (sevgi). Evrende iyi güçlerle kötü güçler arasında, daha başlangıçta, çetin bir savaş olmuş, iyilerin üstünlük sağlaması üzerine kötüler okyanusun dibine yuvarlanmıştır.

Cicero’nun bildirdiğine göre, tinin ölümsüz olduğu görüşünü ilk ortaya atan bilge Pherekydes’tir. Onun bu düşüncesi Hint felsefesindeki tin göçü (metempsykhosis) inancından kaynaklanır. Bu düşünceyi Pythagoras’a benimseten de odur.

Pherekydes’in ortaya attığı düşünceler arasında, yeryüzünü evrenin odağı sayan ve tinin ölümsüzlüğünü, gövdeden gövdeye göçtüğünü içerenleri çağlar boyunca tartışma konusu olmuştur. Onun yeryüzü ve göksel varlıklarla ilgili görüşünü Ptolemaios, sevgiyi varlık ilkesi diye ileri süren kuramını Empedokles, tinsel ölümsüzlüğü de Platon ve izinden yürüyenler yeniden ele alarak işlemiş, geliştirmişlerdir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi