Sosyoloji

Peter Ackroyd – Poe: Kısacık Bir Hayat

Peter Ackroyd – Poe

Kısacık Bir Hayat

David ve Eliza Poe, fakirliğin alevlendirdiği endişelerin
altında yaşıyorlardı. Her ikisi de sahnelerde, gösterilerde aldığı rollerle
geçinmeye çalışan oyunculardı.

Edgar Poe, 19 Ocak 1809’da Boston’da doğdu.

Babası David Poe, evlendiği sırada yirmi iki yaşındaydı

Düşüncesiz ve ölçüsüz bir delikanlıydı (…) kendini içkiye
vermişti.

1810’da ikinci çocukları Rosalie (Rosie) dünyaya geldi.

1811’in başlarında David, ortadan kayboldu. Elize Poe, aynı
yıl sona ermeden hayata gözlerini yumdu.



Edgar Poe, evlatlık olarak kendisine sahip çıkan Allan
ailesinin yanında yaşamaya başladı.

Allan ailesi 1815’te Liverpool’a yelken açtılar. Bu seyahate
sebep ekonomik sıkıntılardı.

5 yıl boyunca İngiltere’de yaşadıktan sonra New York’a geri
döndüler.



Poe, okul yıllarına iyi bir yüzücüydü. Boks yaptığı için
güçlü kuvvetli biriydi.

Okuldan bir arkadaşının evinde otuz yaşındaki Jane Stanard
ile tanışır. Kadına vurulur.

Poe’nun güçsüz ya da bir şekilde zarar görmüş kadınları
seçerek hasta annesinin hatırasını yeniden yaşamak konusunda sekmeyen bir
yeteneği vardı.

Bir yıl sonra Jane Stanard aklını yitirerek öldü.

1826’da Virginia Üniversitesi’ne kaydolur.

Poe sonradan olma değil, doğuştan bir içiciydi. (s. 26)

1826’nın sonunda Allan (üvey babası) daha fazla maddi
vermeyi reddetti.

Üvey baba ve evlatlığı arasındaki tüm sevgi böylece bitti.

1827’den sonra Allanların evinden sonsuza dek ayrıldı.

Orduya yazılmaya karar verdi.

Edgar A. Perry takma adıyla (…) sonraki beş yıl için
Birleşik Devletler ordusuna kaydoldu.

…yirmi iki yaşında olduğunu söyledi.

…yalan söylemesine gerek yoktu.

…yalan söylemek onun doğasında vardı. (s. 29)

1827 yazının başlarında “Timurlenk ve Başka Şiirler” çıktı.

Kıdemli başçavuş oldu.

“Araf, Timurlenk ve Önemsiz Şiirler” 1829’da yayımlandı.

1830’da Birleşik Devletler Askeri Akademisi’ne girdi.

İçki onu gelecek korkusundan kurtarıyordu.

Görevlerini ihmal ederek akademiden atılma planı başarılı
oldu.

New York’a gitti.

“Edgar Poe’dan Şiirler” kitabı  1831’de çıktı.

Baltimore’daki akrabalarının yanına döndü.

Maddi sıkıntılarla savaşırken son çare olarak yazarak
yaşamını kazanmaya karar verdi.

1832’de ilk kez bir hikâyesi yayınlandı (Metzengerstein).

Tanıştığı editörlerden biri olan John P. Kennedy gayrı resmi
koruyucusu haline geldi.

(Poe’nun yayın ilkeleri)

“Güldürü groteske, gerilim canlandırılarak korkuya,
nüktedanlık abartılarak burleske, benzersiz olan tuhaf ve gizemliye
dönüştürülür.”

1836’da Virginia’yla evlendi.

Poe’nun en saf hali, anlatılamayacak kadar korkunç kâbuslar
ısrarla arzulanır.

En evrensel ya a en derin korkulara dokunmayı başarır.

En başarılı hikâyelerinin çoğu “kıl yürütme” üzerineydi.

Morg Sokağı Cinayetleri

Dupin, olayları objektif bir bakışla inceler.

Tümdengelim ve eleme yöntemlerini kullanarak katilin bir
insan olmadığı sonucuna ulaşır ve bir tuzak kurar. (bu hikâye yayınlandığında
henüz dedektif sözcüğü bile icat olunmamıştır)

1842, Virginia veremin ilk belirtilerini göstermeye başlar.

“Balon Şakası” Jules Verne ve H.G. Wells’in dâhil olduğu bilimkurgu
yolunu açtığı için ünlü hikâyelerinden biridir.

1845, Poe bir gazeteci dostuna:

“Tüm zamanların en güzel şiirini yazdım” der.

“Kuzgun”

Şiir, kısa sürede her yerde tanındı.

O sıralarda Longfellow Amerikan şiirinin önemli
figürlerindendi.

Ama bu Poe’nun ondan nefret duymasına neden oluyordu.

Longfellow’la arasında süren tek taraflı savaşı, Amerikan
edebiyatındaki düşmanlıkların en ünlülerinden biri yapmayı başardı. (s. 87)

1847’de Virginia öldü.

Poe bundan sonra alkolün yanı sıra afyona da meyyaldir.

7 Ekim 1849 Pazar günü bir hastanede, hüzünlü ve kaçınılmaz
sona ulaştı. (s. 129)

Türkçeleştiren: Esin Eşkinat

Yapı Kredi Yayınları

Mayıs, 2011