Tarihi Şahsiyetler

Pavel Pestel Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

PESTEL, Pavel (1793-1826)

Rus siyaset adamı. Rus tarihinin otokrasi karşıtı ilk siyasi ayaklanması olan Dekabristler (Aralıkçılar) Ayaklanmasının önderlerindendir.

Pavel İvanoviç Pestel 5 Temmuz 1793’te Moskova’da doğdu, 25 Temmuz 1826’da St.Petersburg’da öldü. Soylu bir aileden gelen babası yüksek dereceli bir devlet memuruydu. Ortaöğrenimini Dresden’de tamamladıktan sonra, Rusya’ya dönerek askeri öğrenim gördü. 1811’de asteğmen rütbesiyle Lituanya Özel Muhafız Alayı’na katıldı. I.Napoleon’un 1812’de Rusya’ yı işgalini izleyen dönemde, 1812-1814 arasında Rusya’da ve Orta Avrupa’da Fransız birliklerine karşı verilen savaşlara katıldı.

Çar I.Aleksandr’ın yönetiminin son on yılında, 1816’dan başlayarak çarlık yönetiminin baskılarına karşı çıkan ve başta serfliğin kaldırılması ve temsili bir yönetimin kurulması olmak üzere bir dizi radikal reformun yapılmasını amaçlayan subaylar, gizli örgütler kurmaya başlamıştı. Pestel 1816’da bu örgütlerden ilk kurulanı olan Kurtuluş Birliği’ne katıldı ve örgütün tüzüğünü kaleme aldı. İki yıl sonra benzer bir örgüt olan Refah Birliği’nin kurulmasının ardından bu örgüte girdi. Örgüt üyelerinin, Rusya’da ilk kez, çarlık yönetiminin yıkılarak yerine cumhuriyetin kurulmasını öngören cumhuriyetçi bir program benimsemesini sağladı. Mart 1821’de diğer bir devrimci örgüt olan Güney Derneği’ni kurdu ve örgütün başkanlığını üstlendi.

1821’de Viatka Piyade Alayı’nın komutanlığına atanan Pestel, aynı dönemde siyasi ve toplumsal bir dönüşüm planı hazırlamaya başladı. Rus Gerçeği adını verdiği bu plan, serfliğin acilen kaldırılması, köylülere toprak dağıtılması, malikâne sahiplerinin ayrıcalıklarına son verilmesi, 20 yaşın üzerindeki tüm erkeklerin siyasi haklarının tanınması gibi talepleri içeriyordu. Ayrıca yasama organı niteliğindeki bir Halk Meclisi’nden, yürütme yetkisine sahip bir Devlet Duması’ndan (meclis) ve denetleme görevini yerine getirecek Yüce Meclis’ten oluşan bir yönetim sisteminin kurulmasını ve cumhuriyetin ilanını öngörüyordu.

1824’te Kuzey Derneği ile Güney Derneği’ni birleştirmek üzere St.Petersburg’a giden Pestel, ertesi yıl Polonya Yurtsever Derneği temsilcileriyle ilişki kurarak, Polonyalılar’ın ve Ruslar’m devrimci etkinlikleri arasında eşgüdüm sağlamaya çalıştı. Ancak 13 Aralık 1825’te tutuklanmasıyla çalışmaları yarım kaldı. Bu sırada çar I.Aleksandr ölmüş ve kardeşi Konstantin’in tahta çıkmayı reddetmesinden kaynaklanan bir veraset bunalımı doğmuştu. Bu durumdan yararlanan Kuzey Derneği üyesi bir grup subay, I.Aleksandr’ın mutlakiyetçi eğilimleriyle tanınan diğer kardeşi Nikolay Pavloviç’in tahta çıkış günü olan 26 Aralık 1825’te bir ayaklanma düzenledi. Dekabristler Ayaklanması olarak bilinen bu ayaklanma sırasında St.Petersburg birlikleri I.Nikolay’a bağlılık yemini etmeyi reddederek anayasal bir yönetimin kurulması talebinde bulundular. Ancak kötü örgütlenmiş olan ve halk arasında destek bulamayan Dekabristler Ayaklanması hemen bastırıldı. Birkaç gün sonra güneydeki Çernikov alayında baş gösteren benzer bir ayaklanma da başarısızlığa uğradı.

Rus tarihinin gizli bir örgüt tarafından örgütlenen ilk siyasi ayaklanması olan Dekabristler Ayaklan-ması’nın ardından başlatılan ve çar I.Nikolay’ın kişisel olarak katıldığı soruşturmaların sonunda, aralarında Pestel’in de bulunduğu beş Dekabrist, 25 Temmuz 1826’da asılarak idam edildi; yüzlerce Dekabrist ise tutuklandı ya da Sibirya’ya sürgüne gönderildi.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi