PARANOİD REAKSİYONLAR
PARANOİD REAKSİYONLAR
Paranoid reaksiyonlar,
duygusal stres durumlarında gösterilen bir grup anormal tepkilerdir. Tek
başlarına olabildikleri gibi, başka psikolojik rahatsızlık durumlarıyla
birlikte, hatta gündelik yaşam sırasında bile ortaya çıkabilirler.
Paranoid reaksiyonun
özü, psikolojik bir savunma mekanizması olan yansıtmadır. Bu savunmada bireyin,
kendi içinde ortaya çıkmalarına rağmen kabul edemediği arzulan, uyanları,
duygulan ve düşünceleri dış dünyaya maletme isteği sözkonusudur. Örneğin başka
kimselere karşı kabul edilemez düşmanlık duygulan olan birisi, bu duygularını
dış dünyaya yansıtır ve kendisinin yok yere bir düşmanlığın, ya da kötülük düşüncesinin
muhatabı olduğuna inanır.
Birçok psikolojik
rahatsızlık belirtisinde olduğu gibi, bu reaksiyonlar da onancı bir işleve
sahiptirler. Bireyin zihinsel ekonomisini onarma amacına hizmet ederler. Örneğin
yalnızlık nedeniyle dayanamayacağı bir ruhsal çöküntünün ızdırabını duyan birisi,
kendisini, başkalannın büyük bir dikkat sarfettikleri bir ilişkiler ağı içinde
görme arzusunun suçluluğu içinde bu duygusunu şu şekilde yansıtabilir. ‘Gizli
polis her yerde beni izliyor, telefonlanmı dinliyor, mek-tuplanmı okuyor, TV
aracılığıyla bana sinyaller gönderiyor’. Bu örnekte de görüldüğü gibi paranoid
reaksiyonlar, bazan kendini büyük görme şeklindeki sanı ve sannlann da olaya
katılmasıyla çok uç noktalara varabilirler.
Bu örnek en yaygın
görülen paranoid reaksiyon tipini de vermektedir. Bu reaksiyonda, bireyin
kendisini hiçbir şekilde bağlantılı olmadığı bir ilişkinin öznesi olarak
görmesi gibi sahte bir
inanç sözkonusudur. Psikiyatri dilinde bu tipte bir sanrıya, yani kişinin nötr bir
olayın kendisine gönderme yaptığı düşüncesine ‘referans fikri’ denir. Paranoid
reaksiyonların başka belirtileri arasında şüphe, güvensizlik, aşın ihıiyath-lık
(kişinin kendi güvensizlik duygularını başkalarına yansıtılmaları) sayılabilir.
(SBA) Bk. Savunma
Mekanizmaları, Yansıtma