Paolo Soleri Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

SOLERI, Paolo (1919 – 9 Nisan 2013)

İtalyan mimar ve kent tasarımcısı. Geleceğin mimarlığına ilişkin düşsel tasarımlarıyla tanınmıştır.

21 Haziran 1919’da Torino’da doğdu. 1941’de mimarlık okumak üzere Torino’daki Politecnico’ya girdi. 1946’da doktorasını da vererek okulu bitirdi. 1947’de ABD’ye giderek orada yerleşti. Aynı yıl F.L.Wright’ın Taliesin’deki bürosunda çalışmaya başladı. Burada Wright’m mimarlığından çok etkilenmekle birlikte, onun mimarlık anlayışına hiç uymayan ilerideki özgün üslubunun ilk örnekleri sayılabilecek boru köprüler tasarladı. 1951 ’de Mark Mills’le birlikte Cave Creek’te, güneşin hareketine ve hava koşullarına göre açılıp kapanabilen, açısı değiştirilebilen, yarı saydam camdan kubbe biçiminde bir çatısı olan bir ev gerçekleştirdi. Yapının ilgi çekici görünümü çok sayıda tasarım önerisi almasına yol açınca Soleri, Wright’m bürosundan ayrılarak kendi adma çalışmaya başladı. 1953’te bir seramik fabrikası tasarlamak için İtalya’ya gitti. Tüm dış yüzünü gittikçe incelen seramik bir tabakayla kapladığı bu fantastik tasarımıyla Avrupa’da büyük yankılar uyandırdı.

Soleri 1955’te ABD’ye döndü ve Scottsdale’de kendi adma bir büro açtı. Daha sonra çölde kendisi ve ders verdiği Arizona Eyalet Üniversitesi Mimarlık Bölümü’ndeki öğrencileri için konutların ve küçüklü büyüklü çok amaçlı atölyelerin yer alacağı büyük bir vaha oluşturmaya girişti. 1961’de bürosunu, yazları öğrenciler için gönüllü çalışma kurslarının düzenleneceği okul niteliğinde bir kuruluşa dönüştürerek Co-santi adını verdi. Özgün seramikler, bronzdan çanlar gibi çeşitli küçük el sanatı ürünleri yapıp bunları satarak geliriyle Scottsdale’in kuzeyinde, öğrencilerine yerinde deneme ve uygulama olanağı verecek, yapılanmaya elverişli bir tepe satın aldı. Aynı yıllarda düşsel ve fantastik çalışmalarına yer verdiği sergisinin mimarlık alanında büyük tartışmalara yol açması, bu arazide alışılmadık bir tasarımı uygulamaya başlamak için ona büyük cesaret verdi. Arcosanti adını verdiği bu ideal kentinin beton, donatılı beton ve çelik yapılarının yapımında yüzü aşkın öğrenci çalıştı. Hâlâ tam anlamıyla bitmemiş olan bu girişimin yapım masraflarının karşılanabilmesi için, tamamlanan bölümler kiraya verildi. Soleri beşik tonoz, yarım kubbe, kemer gibi eski mimarlıklardan aldığı öğeleri Modernizm Sonrası (Post Modernizm) anlayışına göre yeniden yorumlayarak kullandığı bu çalışmasının amacını, mimarlıkla ekolojinin birleşmesi çerçevesinde insan ve çevre ilişkisini araştırmak olarak tanımladı ve architecture ile ecology sözcüklerini birleştirerek archology (arkoloji) terimini türetti. 197Q’te hem bu çalışmasına ait çizim ve maketlere, hem de boru köprülerine, kule kentlerine, sualtı yerleşmelerine ve yörüngeye oturtulmuş uzay kentlerine ait gelecekçi (fütürist) çalışmalarıyla büyük bir sergi açtı. Gene aynı yıl Agua Fria Nehri dolaylarında iki bin beş yüz kişilik bir pilot yerleşim bölgesi tasarladı.

Paolo Soleri öğrenciliği sırasında A.Gaudi’nin mimarlığına ilgi duymuş, daha sonra da F.L.Wright’ m mimarlığa ilişkin düşüncelerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Ancak yapıtları hiçbir akımla bağdaştırılmayacak son derece özgün çalışmalardır. Gerek dünya görüşü, gerek yaşam biçimiyle, özellikle ABD’ de, mimarlık alanında ve çeşitli toplumsal etkinliklerde görev almak isteyen çok sayıda öğrencinin ve mimarın öncüsü durumuna gelmiştir.

• YAPITLAR (başlıca): Çöl Evi (M.Mills ile), 1951, Cave Creek/Arizona, ABD; Seramik Fabrikası, 1954, Vietri sul Mare, İtalya; Arcosanti Yerleşmesi, Scottsdale/Arizona, ABD.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi