Oscar Montelius Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MONTELİUS, Oscar (1843-1921)

İsveçli arkeolog. Kuzey Avrupa tarihöncesi kronolojisinin kurucularındandır.

Gustav Oscar Augustin Montelius, 9 Eylül 1843’te Stockholm’de doğdu, 4 Kasım 1921’de aynı kentte öldü. 1863’te Stockholm’deki Ulusal Müze’de İsveç arkeolojisi üzerinde çalışmaya başladı. 1888’de profesör oldu. 1907-1913 arasında Ulusal Müze’de müdür olarak görev yaptı.

Montelius, C.J.Thomsen ve J.J.Worsae gibi İskandinav arkeologların ortaya koyduğu Üç Çağ Sistemi’ni ve İngiliz arkeolog J.Lubbock’un Paleolitik, Neolitik, Bronz ve Demir çağlan ayrımını benimseyerek geliştirdi. Özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinin Neolitik ve Bronz çağlarını araştırarak bunları tarihledi ve alt evrelerini saptadı. Avrupa ve Doğu Akdeniz kültürlerine ait arkeolojik veriler üzerinde karşılaştırmalı çalışmalar yaptı. Kuzey Avrupa’da Neolitik Çağ’ı dört evreye (I-IV) ayırarak bu kültürleri Avrupa’nın çöp-mutfak kültürleri sonrası olarak tarihledi. Avrupa’daki megalitik (büyük boyutlu taş) mezarların Neolitik Çağ’a ait olduklarını saptadı. Bunların gösterdiği değişimleri ve taş araç tiplerini tarihlendirmesini esas aldı. Bu ayırım bugün de İsveç tipolojisi olarak geçerliliğini korumaktadır. Montelius’un beş alt evrede ele aldığı Bronz Çağı ayrımı ise sonradan oldukça değişmiştir.

1903’te yayımladığı Die âlteren Kulturperioden in Orient und in Europa’da (“Doğu’da ve Avrupa’da Daha Eski Kültürel Dönemler”) Montelius, uygarlığın Doğu’da geliştiği ve bir ana merkezden yayıldığı görüşünü (Ex Oriente Lux kuramı) savunmuştur. Onun çizdiği bu tarihsel çerçeveyi, G.Childe da 1925’te yayımladığı The Dawn of European Civiliza-tion (“Avrupa Uygarlığının Doğuşu”) adlı ünlü yapıtında kullanmıştır.

Montelius’un, verileri düzeltilmesi olanaksız biçimde bozmaktansa, hiç kazı yapılmaması yolundaki önerisi de, zamanla arkeolojinin vazgeçilmez kuralı olmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca): The Civilization of Sweden in Heathen Times, 1885, (“Barbarlık Dönemi’nde İsveç Uygarlığı”); La civilization primitive en Italie depuis l’introduction des metaux, 1895, (“Madenlerin Kullanımından Başlamak Üzere İtalya’da İlkel Uygarlık”); Die Chronologie der altesten Bronzezeit in Nord -Deutschland und Skandinavien, 1900, (“Kuzey Almanya ve İskandinavya’da Eski Bronz Çağı Kronolojisi”); Die alteren Kulturperioden in Orient und in Europa, 2 cilt, 1903-1923, (“Doğu’da ve Avrupa’da Daha Eski Kültürel Dönemler”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi