Tarihi Şahsiyetler

Nur Muhammed Taraki Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

TARAKİ, Nur Muhammed (1917-1979)

Afgan devlet adamı. Davud Han’ın devrilmesinden sonra iki yıl başbakanlık yapmıştır.

Gazne ilinde Mukur’da doğdu, 16 Eylül 1979’da Kabil’de öldü. Hindistan’da Bombay kentinde öğrenim gördü. 1940’larm sonlarında Afgan hükümetinin Basın Dairesi’nde görev aldı. 1952’de Afganistan’ın Washington büyükelçiliği basın ateşeliğine atandı. Kabil’e döndükten sonra ABD büyükelçiliğinde çevirmen olarak görev yaptı. 1963’te siyasete atıldı. 1965’te Halk Partisi’ni kurdu. Temmuz 1973’te Davud Han’ın bir darbeyle Zahir Şah’ı devirerek cumhuriyeti ilan etmesi Halk Partisi içinde ayrılığa yol açtı ve darbeyi destekleyen Babrak Karmal önderliğindeki Perçem (Bayrak) grubu partiden ayrılarak ayrı bir parti kurdu. Bu iki parti 1977’de Davud Han’a karşı birleşerek Demokratik Halk Partisi’ni (DHP) kurdular ve Taraki yeni partinin genel sekreterliğine getirildi.

Nisan 1978’de Davud Han’ın bir darbeyle iktidardan uzaklaştırılmasından sonra DHP önderleri Taraki’nin başkanlığında bir Devrim Konseyi oluşturdular. Konsey eski anayasayı feshederek tüm yasama yetkilerini ele aldı ve Afganistan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan ederek Taraki’yi başbakanlığa getirdi. Yeni yönetim ilk iş olarak toprak reformunu yürürlüğe koydu; tefeciliği yasakladı; okuma yazma seferberliğine girişti; bövlece modern ve laik bir toplum kurma doğrultusunda bazı adımlar attı. Haziran 1978’de, DHP içinde bir bunalıma yol açan ayrılık, Perçem hizbinin tasfiye edilmesi ile sonuçlandı ve Babrak Karmal, Prag büyükelçiliğine gönderildi. Taraki, SSCB ile yakınlaşma siyaseti izleyerek Aralık 1978’de bir karşılıklı yardım ve dostluk antlaşması imzaladı.

Yeni yönetimin aldığı önlemler, kabile ilişkilerine dayanan, dinin ve geleneklerin etkisinin güçlü olduğu Afgan toplumunu temelinden sarstı ve bunun sonucu olarak doğan hoşnutsuzluktan yararlanan İslamcı muhalefet, 1979 başlarında silahlı direnişe başladı. Taraki, Mart 1979’da başbakanlığı Hafızullah Amin’e bıraktı. Eylül 1979’da Bağlantısızlar toplantısına katılmak üzere gittiği Havana’dan ülkesine dönerken uğradığı SSCB’de ondan muhalefete karşı sert bir siyaset uygulayan başbakan Amin’i görevinden uzaklaştırması istendi. Ülkesine döndükten sonra ileri sürüldüğüne göre başkanlık sarayında çıkan bir çatışma sonucunda öldürüldü ve Amin, Devrim Konseyi başkam oldu. 9 Ekim’de yapılan resmi açıklamada ise Taraki’nin şiddetli bir hastalıktan öldüğü bildirildi.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi