Nokta Nedir Ne Demektir, Sanat Tarihinde ve Tasavvufta

Nokta (ar. i. ç. nukat)

En küçük işaret. Benek, leke, karaltı. Durak, yer belli bir mevki. Dikkat edilecek husus, önem verilecek bir mesele. Herhangi bir yolun sonu. İki çizginin kesiştiği yer.

Tek bir askerin (bekçinin) nöbet tuttuğu yer, mahal.

Muhtelif ilim ve dallarda değişik gâyelerle kullanılan yazı işareti, önbilgisinde kullanılan bir işaret.

Sanat Tarihi. Süsleme ile alâkalı bir tâbir. Yazma eserlerde ve bilhassa Kur’ân-ı Kerîm yazmalarında durak işâreti hakkında kullanılmaktadır. Çeşitli şekilleri mevcuttur. Noktanın büyüklük ve küçüklüğü kullanılan sayfanın durumu ve sanatkârın zevk-î selimine göre değişebilmektedir. Yapılış tarzına göre şu isimleri almaktadır. Şeş-hâne nokta penç-hane nokta, geçme nokta, heiezonğ nokta, yaprak nokta, zerendezer nokta.

Dâire şeklinde yapılıp altı parçalı olanı şeş-hâne, beş parçalı olanı ise penç-hâne nokta adını alır. Altın zemin üzerine tekrar altınla muntazaman yapılan noktalara ise zerendezer nokta denilir.

Tasavvuf. Nokta, tasavvufta da çok önemli bir mevzu olarak telakki edilir. Mutasavvıflara göre ilâhî ilim noktada cemolmuştur, Gerçek varlık Allah’tır. Binâenaleyh herşey noktadan vücud bulmuştur. Bu cihetten nokta aynı zamanda tevhid-i ilâhîyi temsil etmektedir. Aynca Hz.Ali b. Ebu Talib’e nisbet edilen bir sözde de şöyle buyurulmuştur: “İlim noktadır. Onu câhiller çoğaltmıştır.”