Nizamülmülk Kimdir, Uzun Hayatı, Dönemi, Eserleri, Hakkında Bilgi

Büyük Selçuklu veziri. Önemli yönetsel, iktisadi ve askeri düzenlemeler gerçekleştirmiştir.

Tus’da doğdu, 15 Ekim 1092’de Nihavend yakınlarında öldü. Doğum tarihini 10 Nisan 1018 gösteren kaynaklar da vardır. Asıl adı Hasan b.Ali b.İshak el-Tusî’dir. Babası Ali,Tus kentinin soylu ve zengin kişilerindendi. Oğlunun en iyi koşullarda yetişmesine çalıştı. 1040’lardan sonra Horasan genel valisinin yanında, bir süre de Gazne Sultanı I. Mesud’un sarayında görev aldı. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’in (1038-1063) son yıllarında bu devletin hizmetine girdi. Horasan Eyaleti’nin başlıca merkezlerinden olan Belh’de Selçuklu Valisi Ebu Ali’nin yazı işlerini yürütmeye başladı. 1063’te Horasan Meliki Alp Arslan’ın, Merv’deki danışmanları arasına katıldı. Kültürü ve yeteneği ile beğeni kazandı. Alp Arslan’ın, Selçuklu sultanı olduktan sonra kardeşi Süleyman’la yaptığı taht mücadelesinde, önerileri ve aldığı önlemlerle dikkati çekti. O yılın son günlerinde el-Kündürî’nin yerine vezir atandı.

1064’te Alp Arslan’ın sultanlığını onaylayan Abbasi halifesi, yeni vezir Hasan’a da Nizamülmülk adını verdi. Aynı yıl, Alp Arslan’ın Gürcistan seferine katıldı. Bir süre on iki yaşındaki veliaht Melikşah’la, Nahcivan’daki merkez karargâhta kaldı. Atabeylik ettiği Melikşah’a da ilk savaş ve kuşatma deneyimlerini kazandırdı.

1066’da Alp Arslan’la Türkistan seferinde bulundu. Sefer dönüşünde, Radgâr’da düzenlenen şenlikler sırasında Melikşah’ın resmen veliaht atanmasını gerçekleştirdi. 1067’te, Alp Arslan’ın kardeşi Kavurd’un başlattığı büyük ayaklanmanın bastırılmasında görev aldı. 1068’de Alp Arslan’la birlikte ikinci Gürcistan Seferi’ne çıktı. 1070’te, Doğu Anadolu ve Suriye yönündeki sefere katıldı. Diyarbekir’in alınmasından sonra, elçi sıfatı ile Silvan’daki Mervani Emiri Nizameddin’e gitti. Bu emiri Selçuklu bağımlılığına sokmayı başardı. 1071 Nisan’mda Mirdasiler’in merkezi Halep’in kuşatılmasında bulundu. Ancak, Bizans imparatoru IV. Romanos Diogenes’in doğuya hareket ettiği öğrenilince Alp Arslan tarafından derhal Rey’e gönderildi. Görevi, olası gelişmelere göre devlet işlerini yürütmek; Alp Arslan’ın ölmesi durumunda da Melikşah’ı tahta oturtarak çıkacak karışıklıkları önlemekti. Bu nedenle Malazgirt Savaşı’nda bulunamadı.