Nizamülmülk (Hintli) Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

NİZAMÜLMÜLK ( ? – 1748)

Türk asıllı Hint devlet adamı. Haydarabad Devleti’nin kurucusudur.

Doğum yılı ve yeri bilinmemektedir. 1 Mayıs 1748’de Burhanpur’da öldü. Asıl adı Mir Kamereddin’ dir. Hint-Türk Hükümdarı Evrengzîb’in (Alemgir) (1658-1707) komutanlarından Şihabeddin Han’ın oğludur.

1691’de, Evrengzîb tarafından Bicapur valiliğine getirildi. Ferruh Siyer’i (1713-1719) amcası Cihandar Şah’a karşı destekleyerek, tahta çıkmasını sağladı. Ocak 1713’te kendisine Nizümülmülk unvanı verilerek Dekken valiliğine atandı. 1720’de, sultan üzerindeki etkilerini çok artırmış olan Barha Seyyidleri ailesine karşı çarpışarak Ağustos 1720’de Dekken’e egemen oldu. Nâsıreddin Muhammed Şah (1719-1748) tarafından Ekim 1722’de vezir yapıldı. Devlet yönetimi konusunda sultanla anlaşmazlığa düşen Nizamülmülk, Kasım 1723’te Dekken’e döndü. 1724’te tüm Dekken’e egemen oldu ve Haydarabad’ı başkent yaptı. Haziran 1725’teki bir anlaşma girişimine karşın, Hint-Türk Sultanlığı (Babürlü Devleti) ile olan çatışmasını sürdürdü.

1727’de Güney Hindistan’a egemen olan Hindu Maratalar, Dekken’e akınlar yaptılar. Nizamülmülk, onlara vergi ödemeyi kabul etti. 1732’de Maratalar ile anlaştı. Maratalar, saldırılarını Delhi’ye yönelttiler. Temmuz 1737’de Maratalar ile çarpışması için Delhi’ye çağrıldı. Ocak 1738’de Malva yöresinde yapılan çarpışmalar kesin bir sonuç vermedi. İran’a egemen olan Nadir Şah’m, Kasım 1738’de Hayber Geçidi’ ne dek gelmesi üzerine, yeniden Delhi’ye çağrıldı. 13 Şubat 1739’da Karnal’da yapılan çarpışmada Hint-Türk ordusu yenildi. İranlılar’la barış yapıldı. Nadir Şah önce tazminat karşılığında geri dönmeyi kabul ettiyse de, 9 Mart 1739’da Delhi’yi ele geçirdi.

Nizamülmülk, oğlu Nâsır Ceng’in ayaklanması üzerine, Ağustos 1740’ta Dekken’e döndü. Nâsır’ı yendi ve ülkeye yeniden egemen oldu. 1743’te Maratalar’a karşı başarılı savaşlar verdi. 1744’te Haydarabad’a döndü. Afganlılar’ın Hindistan’a girmeleri üzerine 1748’de bir kez daha Delhi’ye çağrıldı. Afganlılar’ın çekiliş haberini alıp geri dönmeye hazırlanırken öldü.

Aslen Semerkandlı bir aileden gelen Nizamülmülk, Hint-Türk İmparatorluğu’ndaki Türk soylu askerlerin en etkililerinden biriydi. Görünüşte Delhi’ nin yüksek egemenliğini tanımasına karşın, Haydarabad’da ayrı bir Müslüman-Türk devleti kurmayı başarmıştır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi